7,"問答","子供のクズサ1","at Shambini"," Katana(K): Phano ndipho phakukala kayamba dzuzi? Man(A): Eeh ni phapha. K: Mwakala muna mwana unalumira lumira? A: Hata ni mukongo kuhenda laa kure. Sambi kudza phungbwa phapha kpwa phana muganga. Sambi achirehewa phapha,ye mukongo. Q: Sambi ye muganga mumwihadze? Ni ameyenu? A: Eeh. Hamamoto(H): Ye mukongo wakala ni mutumuzima au ni mwanache? A: Ni mwana. Lakini wakala ukudza na ameye. H: Na chamuno wakala nini? A: Aa chamuno ni kufyokpwa t'u. K: Sambi wakala udzanza p'indi kufyokpwa? A: Kpwanza p'indi sipitali gashinda. Ndo gaga ni ga ko nyuma uyirani ko nyuma. Ndo achiuyira higa,ndo achiuyira higano ga chikpwehu. Mwanadamu achiambiwa uyira nyuma kauyira ut'u unjine wuyira higa. Ndo sambi dzuzi achidza phungbwa. Hata akauka rero vivyo yiye. K: Udzuka rero? Na haliye vidze yakala yidze? A: Aah haliye ivivyo.","kayamba,カヤンバ",1983/1/1 0:00:00
8,"問答","子供のクズサ3","at Shambini"," Hamamoto(H): Kaidzangbwe kuphunguka? Man(A): Bado. Vino achilagulwa kare sere akarorere,maana ni dza ao a mashindano ni apige shindano kisha alorere. Sambi vino achilagulwa kare. Achilagulwa kare. Sambi chikala uvivyo agaluze mambo manjine wahi. Katana(K): Wakala uhenda piga mburuga achonerwa? A: Undakuta mwanadamu achiambiwa uyira nyuma,wanza ko mburugani kpwanza. K: Sambi ye wakudza achambwa ni nyama wa ameye? A: Eeh,ni nyama wa ameye kpwanza. Ndo achilagulwa kare hata mwisho. Ichikala ni akazuzwe ndo chikpwehu chenye ufanyavyo sino. K: Mba tsona. Wakala unambwa ni nyama wani yedzimugbwira sana ye mwana? A: Kuna nyama mumwenga ye simanyikana na hunamwiha ni nyama. Wambwa ni laika. Uchisikira laika na chitsimbakazi manya ni airi. H: Yuno laika ni munjine na chitsimbakazi ni munjine? A: Eeh. H: Naona laika na chitsimbakazi ni mumwenga t'u. A: Hinyo si chit'u cha kuchishiriki maana uchichishiriki unaidima kuyugirwa akili. Itsiphosiriki undakuta mambo ni sawa t'u. Uchishiriki hata yesekapho undakala phapho. Sambi achipigirwa mudembe(カヤンバのこと) achenda wala kare muzukani. Sino hunawala hatakala ni mitsarani, hata mizukani ye muganga unawala,maana ndiphokala udzimona ye mwenye sino ndiswi. Ye be achienda hata achiamba yuphapha kare pheruphe ye unawala kare. ","占い,mburuga,手続",1983/1/1 0:00:00
9,"問答","子供のクズサ5","at Shambini"," Katana(K): Na ut'u ura umanywa kare ni ye muganga mwanamadzi kaidima akaona? Man(A): Aah ni siri yiya. Hata mimi tsigamanya,maana uchikuta mimi nidzifika chikomo chichi na tsidzangbwe kumona. Ye lalaika mwenye unamanywa kpwambwa hiyuno. Tsiku yiyo yendamona hata kala ni yiphiye,seti adze agwe. Yaani ni amone yiye lakini asimone kpwa sura. Yaani achimona kpwa sura,unafa. H: Achimona kpwa kogo? A: Kana wasiwasi. Undagbwirwa lakini ni uchimona utsiseme ndo dawaye hangbwe! K: Utsigombe? Kala kagombere kayugbwa? A: Eeh. Ni dza uwe uchidzamona utsidze semurira. Uchiamba nidzimona hiphara. Yo nidzimona, usegere phat'u afulani au wimire, kusisa(neg.) kugamala. Unafinikirika. Ni kayamba sambi ra ghafula dza riri ra kuzuza. H: Tselewa chidide. A: Yaani chikala ugomba ye dzikala udzimufinikira t'u. Ni bahi rinarichwa kayamba. Baada ya ukudza phapha waphenya naye himura nyumbani,chikala hudzilaza yuya mukongo. Sambi huchikpwatya kumuwarira mavuo na kumumwagira mwagira na kumukutiyira kutiyira,na kuwala zira ndonga zodzikpwenda warirwa,na kumpulizwa(スワヒリ to blow) pulizwa himuno mwenye masikiro,na p'ulani nakupigirwa ye mwenye mwana mukongo. Bahi na kukala gasira. Anak'uk'u atsinzwa achiwalwa yiya myoyo achiwarirwa p'ingu achivikpwa. Yo myoyo yatsanganywa na muhaso ichifumwa p'ingu achivikpwa ye mwana. ","kuzuza,探索,muzuka,kuwala chivuli,akili kuyugbwa",1983/1/1 0:00:00
10,"問答","子供のクズサ7","at Shambini"," A: Ichikala ukala ni mukongo riratu sikulogbwe ukala uwalwa ni yuyatu lalaika yedzikala hunamutarani. Sambi ichikala uwalwa ni lalaika dza riratu huchihenda hirino ye ni kuphola. Kpwa vira aratu mashetani akala alaa kpwa ameye kpwa kugbwira yuyatu mwana,na yuya mwana ichikala uwalwa ni yuyatu lalaika kare. Sambi ichikala yuya mwana chere kunyonya gara maziya,achilagulwa, mpaka alagulwe na ameye,kpwa sababu ukafanya yuyatu mwana bahi, na ameye ukamuricha,chilaahipho,unenda kumbe yiyatu damu iriyo na ameye, halafuye unaidima kukala mukongo kahiri. Sambi sheria chidzako, achilagulwa yuyatu mwana achisira halafuye,aratu nyama ariokukala agbwira yuyu mwana. Hata ye ameye ni kulagulwa. Kulengana ichikala ukongo ugbwira unagbwira tafauti tafauti. Sambi nyo ukongo nyodzigbwira unahenza k'uk'u afulani. Lazima utimize k'uk'u hinyo. Kulengana na yo mihi kuko,muhi uno unahumira k'uk'u afulani, kpwa ukongo hinyuno ndiphowaonapho k'uk'u anakala tafauti. ","kayamba,chivuri,kuzuza,カヤンバ,キブリ戻し",1983/1/1 0:00:00
(段落の冒頭の番号をクリックすると、ドゥルマ語原文に飛びます) 219
キブリ1はどこじゃ?それは太陽が向かうあの辺りにおる。さて、「外に出され(alaviwa nze74」て道を極めた連中、あの連中(施術師たち)がおる。(施術師は)ここで自分の唱えごとをする。その者(病人)を(病人のキブリを)持って行ったのは、あいつライカ(lalaika3)じゃないかい?(ライカが)彼のキブリを持って、川のような場所に置きに行ったんじゃ。さてここで(施術師は)蝿追いハタキを打つ。はあ、全速力じゃ、全速力じゃ、まっすぐ進む、あの商店が並んでいるあたりまで、一言もしゃべらずに。そこで砂をつかんで、とった砂をこんな風にするんじゃ(指の間から撒き散らす)。そして(施術師は)向きを変える。向きを変える。遠回りしとったんじゃな。 さあ、(施術師は)獣道を、ライカが行き来するその獣道を進まねばな。水場にたどり着くんじゃ。お前さんは施術師がドボンと水に飛び込むのを見るじゃろう。お前さんは、ガガダ、ガガダ(奮闘している様を表す擬態語)を見るじゃろう。そうじゃ。格闘し合っとるんじゃな。
お前さんたちカヤンバを演奏している者には、そいつ(ライカ)の姿は見えない。でも、施術師はそいつから取り上げるんじゃ。そうじゃ、ライカは人間じゃ、歩くんじゃ、人なんじゃよ。 さて、そいつがキブリを持っとる。施術師に打ち負かされたら、それを奪われるだけじゃ。施術師が打ち負かされたら、ライカは行って石で(患者のキブリを)打つ。それまでじゃ。その人(患者)は死んでしまうんじゃ。
わしの、あの第一夫人もそんなふうに治療されたんじゃ。除霊されて、嗅ぎ出しされた。じゃが、この先の少し下ったあたりで(キブリを)また持って行かれてしもうた。下ったところにはムズカがあるんじゃ。やり直しじゃ。もう一度嗅ぎ出してもらった。でもまた持って行かれてしもうた。水を汲みに行く大きな池があるんじゃ。そこで持って行かれてしもうた。施術師が水の中に入った。水が胸のあたりに来るまでな。施術師は水に入って、潜って、水の底から泥をすくい取ってくるんじゃ。はあ、知っとるか。キブリがそこにおるんじゃ。そうじゃ、水の中でライカと一緒におるんじゃ。もし水の中じゃないとすれば、大木、バオバブにじゃな。さて、施術師がライカに遭遇したら、道を極めた施術師なら、キブリをきちんと収めて、その場から逃げることができるじゃろう。もし、まだ道を極めていない施術師だったら、ライカと取っ組み合いになる。お前さんたちは、ガガダ、ガガダと奮闘しているのが見えるだけ。施術師があちらに向かったと思うと、今度は向きを変える。はあ、彼らが取っ組み合いをしているんだと、思いなさい。施術師はライカからその人(病人のキブリ)を奪い取る。そして、そのキブリを瓢箪の中に入れるんじゃ。
219,"解説","クズザ1","Benyiro"," Chivuri chilwaphi? Chi dza kuratu kpwa kpwenda dzuani kuratu. Haya phana hinyara ambao alaviwa nze akamilika. Akagomba manenoge phapha. Ye si lalaika yedzimuwala? Akachitsukula(lalaikaが), akadza chiika phatu dza phapha muhoni. Haya achipiga mwingo phapha. Ha u mairo vivi, u mairo vivi, ende vyakpwe hata zi dza ko madukani. Awale mitsanga ayihende vivi (取った砂を指の間からまき散らす), akate korosii(fr. Eng. course), achikata, chikala yunazunguluka. Haya agbwire nyo mukondo nyodzikudza naye lalaika. Hata phapho achidza fika madzini, undamona jobwi madzini. Be undaona gagada gagada, kona anaminyana. ","憑依霊,kayamba,chivuri,mwingo,laika,kuzuza",1987/1/1 0:00:00
220,"解説","クズザ2","Benyiro"," Na mwimwi mupigao kayamba kamumona. Hata amuphoke. Mba laika ni mutu ambaye yunaenenda, ni mudamu ati. Sambi unacho tu. Uchidza ona ushindwa ni muganga, unaphokpwa. Muganga achishindwa achenda(laikaが) achibandika dziwe(患者のchivuriの上 に). Ni basi.Yunafa mutu. ","憑依霊,kayamba,chivuri,laika,kuzuza",1987/1/1 0:00:00
221,"解説","クズザ3","Benyiro"," Haya yuyatu muchetu wangu muvyere wahendwa vivyo. Wakokomolwa, wazuzwa, achenda walwa pho tsini. Phapho phana muzuka pho tsini. Achidza uya, achizuzwa kahiri. Achienda walwa. Phana ziya bomu rihekpwaro madzi. Achienda walwa phapho. Na unaphenya(呪医が) mo madzini, hata kala madzi ni ga mumu(胸の上). Unaphenya na atsimye na aheke mitsanga ndani ya madzi. Ha manya chi phapho wahi. Eee chikala china ye laika mo ndani. Tsi vyo, ni muhi ubomu muyuni. Haya achidza ona ye laika, ye muganga wa kamilika unaidima kuchiika, akachimbira. Ha chikala kaadzangbwe kukamilika, muganga andaminyana. Mwi mundaona gagada gagada tu. Chiamba unamutuwa kura undamona ugaluka kuno. Ha manya anaminyana viratu. Achimuphoka tu. Unachitiya muratu ndongani. ","憑依霊,kayamba,muzuka,kukokomola,kuzuza,ziya,laika,muyu",1987/1/1 0:00:00
399,"解説","クズザ","Mulongo wa Mbandi(letter from Katana)"," Kayamba of kuzuza which is held during the day like the one you visited at Shambini. It has its viryangona like white chicken, black chicken, two coconuts, one fungu of bananas, white sweets costing one shillingi. One piece of sugar cane stem, mandazi or hamuri, ten nuts of corn. All these viryangona will be cut to small peices and they will be thrown into the muzuka by the muganga who is going to fetch chivuri. White chicken will be slaughtered at the muzuka base. Black chicken muganga will spell holding the chicken after that he will go home with it. If you look at yourself in a mirror, you will see your chivuri. so that chivuri is the one which is taken by spirits. The spirits having a behaviour of taking chivuri to children is laika. And there are so many kinds of laika, but if a muganga he is going to fetch chivuri he can unerstand that this is a certain laika.
昼間に開かれるクズザのカヤンバ、君がシャンビーニで訪問したものと同様の. それはキリャンゴナに次のようなものを用いる. 白い鶏,黒い鶏,二つのココヤシ,バナナ一束,ペレメンデ(一つ1シリングで売られている白い薄荷菓子),サトウキビ一切れ,マハムリ,10粒のトウモロコシなどである.これらは全て細かく砕いたり,割ったりし,chivuri を探しにいく呪医によって,muzuka のなかに投込まれる.白い鶏は muzuka の所で殺されるが,黒い鶏は呪医がそれをもって呪文を称え,殺されずに,そのまま屋敷まで持ち帰られる.君が鏡のなかの自分自身を見れば,君に見えているのは自分のキブリである.chivuri は悪霊によって奪われ得る.子供たちのchivuriをよく奪うのがライカlaikaである.ライカにも多くの種類がある.しかし呪医が奪われたキブリを探しにいく際には,彼には,ライカのどれがそれをしたのかが分かる. ","kuzuza,kayamba,laika,chivuri,muzuka,chiryangona",1984/4/22 0:00:00
446,"解説","キブリ","Katana Chenga(letter)"," There is a chivuri that is believed it is staying within the body of a human being. There is a chivuri which can be taken by evil spirits from the body and it is sent to big caves or muzukani or maziyani or big trees. There is chivuri which can be taken from human beings by atsai. And there is the really chivuri like shade of anything. Symptoms of chivuri are: when a mutsai has taken chivuri, the patient usual vommit, headache, and if you look at the patient's eye you cannot see you in the pupil. Even if you wave your finger through the eye you cannot see your image.
キブリ chivuri は人間の身体の中にあると信じられている. キブリは悪霊によって身体から奪い取られ,大きな洞穴や,ムズカ muzukaniや湖 maziyani や大きな木のところに持ち去られる.またキブリは妖術使いによっても奪われうる.また実際の物の影のこともキブリという. 妖術使いによってキブリが奪われた患者の症状は,嘔吐,頭痛などである.そしてもし君が患者の目を覗き込んでも,瞳のなかには君は見えない.たとえ君が患者の目の前で手を振っても,患者の目の中に君自身の像を見ることはできない. ","chivuri,utsai,p'ep'o,妖術,憑依霊,影",1984/4/22 0:00:00
487,"解説","クズザ","Ali Mashua,Mulafyeni(letter from Katana)"," A muganga who is called Ali Mashua staying at Mulafyeni, he was explaining the behaviour of evil spirits and the waganga of evil spirits. He is saying the time of treating a patient whom his chivuri was taken by evil spirits sometimes to fetch a chivuri it is a problem to the waganga. Chikukuzi is said it contains evil spirits in it. So this evil spirits are believed they can take your chivuri and send it into caves or big lakes or in a muzuka or to a bushu anywehre. And the muganga is supposed to follw the chivuri where it was sent. So the muganga he was telling me it is difficult to fetch a chivuri because if your defeated, you can even die. So another muganga at Burani he was going to fetch chvuri in a dam(ziya).When he reached there, he dipped his hand inside, the bottom of water, and his hand couldn't come out again, because it was caught by evil spirits. So at that time the muganga asked his members to work hard playing the kayamba but he was defeated to fetch the chivuri. His hand came out but he failed. Then he went back home. After three days the muganga was caught by simple fever and he passed away. So if you are not perfectly trained, you can be overpowered by the spirits. The parents of the patient fetched another muganga who was able to fetch the chivuri back to the patient.
ムラフィエーニにいるアリ・マシュアという一人の呪医、彼が悪霊の振る舞いと、悪霊の呪医について説明してくれた. 彼はそのキブリが悪霊によって奪われた患者を治療する時間、ときにはキブリを取り戻しに行くこと、それが呪医たちにとって大変なのだと話している. 旋風 chikukuzi は,そのなかに悪霊がいると言われている.それは人のキブリを奪って,それを洞穴や大きな湖,ムズカや,どこかブッシュに持って行ってしまう.呪医はキブリが持っていかれた場所まで,キブリをたどっていくとされている。その呪医はキブリを取返すのは呪医にとって困難な仕事だと私に話した.もしそれに失敗すると呪医は死んでしまうことさえあるからである. ブラーニの別の呪医は溜池 ziya に持ち去られたキブリを取戻しに行った.彼はそこに着くと,腕を水の中にずっと底の方まで差し入れた.すると彼の腕は水から抜けなくなってしまった.それは悪霊に捕まえられてしまったのである.そこでその呪医は彼の弟子たちにカヤンバをもっと激しくうち鳴らすよう命じた.しかし彼はキブリを取戻すのに打ち負かされた.彼の腕は水から出ることができた.しかし彼は失敗した.彼は帰宅したが,その三日後,熱を出して死んでしまった.完璧な技を備えた呪医でなければ,悪霊に力負けすることもある.その患者の両親は別の呪医に依頼し,彼はキブリを取戻すのに成功した. ","chivuri,kuzuza,chikukuzi,ziya,p'ep'o",1984/4/22 0:00:00
6693,"儀礼","ムァインジ夫妻のウガンガに対する治療20","Mwainziの屋敷"," (Murina rubbs his muhaso on every parts of the patients' body) Murina: Nyama kakala lwayoni. Nyama kakala chala cha moloho. Nyama kakala chifumbani. Nyama kakala ngunyuni kamare tsetse tse. Gaga magulu ga.. O nyama audzwa kuku osini. Sambi yuno achihewa vyaro tu, katsoka, kana ndangu. Nyama kakala tsafini. Nyama kakala vindini. Nyama kakala vindini. Nyama kakala chala cha kanda. Nyama kakala chitenguni. Nyama kakala chikokoritoni. Nyama kakala fuzini. Nyama kakala chibiruni. Nyama kakala mongoni. Nyama kakala fuzini. Nyama kakala ringo ringo ra tsingo. Nyama kakala hiphano. Linga nzalani. Nyama kakala rohoni hicheye. Nyama kakala panga ya moyo. Nyama kaziye nikupanda matsoni. Matso kumwiva mutu chiganga. Nyama akapanda, hata mabegani, nyama akaphenya luhotsini. Kaziye nyama ukala akilini. Akafuja(ス =ku-ziganya) akili za chiganga, akamanya mukongo ni uphiye na mdambi ni uphiye. Nyama kakala kogoni. Nyama yukala luhotsini. Vivi ye nyama ukala phapha. Na vivi namwika phapha. Nyama namwika akilini.
(ムリナ、彼の「薬」を患者の身体の各部分に擦り込みつつ)
Murina: 憑依霊、足(lwayo)にとどまることなし。憑依霊、人差し指(chala cha moloho)にとどまることなし。憑依霊、足の甲(chifumba)にとどまることなし。憑依霊、くるぶし(ngunyu)にとどまること、絶対になし。この脚...憑依霊たちは全員、そこから立ち退く。そうすれば、この者、旅があっても、疲れることなし。アキレス腱あたりが痛むこと(ndangu)なし。憑依霊、ふくらはぎ(tsafi)にとどまることなし。憑依霊、膝(vindi)にとどまることなし。憑依霊小指(chala cha kanda)にとどまることなし。憑依霊、手首(chitengu)にとどまることなし。憑依霊、肘(chikokorito)にとどまることなし。憑依霊、肩関節(fuzi)にとどまることなし。憑依霊、腰(chibiru)にとどまることなし。憑依霊、背中(mongo)にとどまることなし。憑依霊、肩関節(fuzi)にとどまることなし。憑依霊、首の後ろの棘突起(ringo ringo ra tsingo 出っ張っている骨)にとどまることなし。憑依霊、そこ、鎖骨の上のへこんでいる部分(linga nzalani)にとどまることなし。憑依霊、心臟(roho)だけにとどまることなし。憑依霊、心臟の洞穴(panga ya moyo)にとどまることなし。憑依霊、その仕事は、目(matso)に登ること。目が、この者を癒やしの術的に熟させること。憑依霊、両の肩にまで登り、憑依霊、頭頂の大泉門のあった辺り(luhotsi)より入り込む。憑依霊、その仕事は、アキリ(akili76)の場所にとどまること。アキリを癒やしの術的にかき乱し、この者が、誰が病人で誰が罪人であるかを見分けるように。憑依霊、後頭部にとどまることなし。憑依霊、頭頂の大泉門のあった辺りにとどまる。今、憑依霊はそこにとどまる。このように私は憑依霊をここに置く。憑依霊を、私はアキリの場所に置く。
603,"問答","ンゴロコ家でのカヤンバ1","Memose(M.Ngolokoの妻)"," Hamamoto(H): Dzuzi nasikira kochokocho, nichiunuka nichidza. Sambi rakala ni rani mayo, rino kayamba? Memose(M): Rari ni ra Muchekpwisha. H: Ye mwana wenu? A: Ee. Ye ameye ano. H: Ndiye wakukala unazuzwa au wakala una mwana mukongo? A: Ni ye mwenye kare wakala mukongo. H: Na chamuno wakala ni utuwani? A: Aaa, wakala ni kubadilika akilitu. Na kuuka kpwenda weruni, achenda achivunza mihiye, kudza achivuga, achoga. H: Dza muganga. Sambi gamwanza rini go? A: Gamwanza pindi pindi kare, hata achidza hata phapha. Huchimuphirika hikura kpwa Murina. Achenda fanyirwa mavuo, achifungbwa ngata.
","kayamba,kubadilika akili,kpwenda weruni,ngata,vuo",1989/10/4 0:00:00
604,"問答","ンゴロコ家でのカヤンバ2","Memose(M.Ngolokoの妻)"," Memose(M): Sambi zo ngata zichitokatoka kare, vino wauyirwa. Ndo achambwa unahenzwa ahende zuzwa. Haya dzuzi ndo achizuzwa. Hamamoto(H): Na muganga wakala ni nyani? A: Chizi huya wa Chinango, ameye Alii. H: Sambi wazuzwa na mutsana? A: Aaa, kpwakala ni dziloni. H: Ndio maana rimarigizwa na dziloni. Vino yu phapho ye Muchekpwisha au? A: Wauka kare dzana. Wakpwenda kpwakpwe. H: Ni Burani mba? A: Ee. Pharatu pha naniyo Salimu yuyatu sabuchifu wa pindi. H: Unamba kukala ro kayamba ra dzuzi ranza saa ngaphi? A: Ranza saa chenda, achanza kupigirwa ye mukongo, ndo halafu achipigirwa ye muganga.
","ngata,kuuyirwa,kuzuza,kayamba,手順",1989/10/4 0:00:00
605,"問答","ンゴロコ家でのカヤンバ3","Memose(M.Ngolokoの妻)"," Memose(M): Wapigirwa mukongo kayamba kpwanza, ndo sambi ariphozagazwa ye muganga. Mukongo ye achikala udzuka. Ndo halafu achipigirwa muganga, hata achigolomokpwa. Ndo sambi achuka kpwenda wala mukongowe(chivuriのこと) ko muzukani. Hamamoto(H): Wakala ni muzuka wa lwaphi? A: Aaa. Hata tsiumanya nyo muzuka. H: Yaani kamwendere ko muzukani mwi? A: Aaa. Mimi kuchitswa hata tsidima kamare go magulu. ....
2008,"事例","ドゥカの母のカヤンバ01","Hamamoto","
Duka の母 Mulongo は Oct.24 以来病気:主症状は usingizi つまり眠って
ばかりいる。昼に寝ると翌朝まで目をさまさない。またその後すぐ眠りについた
りする。あった感じでは老齢もあるし全身が弱っている様子。一応お粥は食べる
し痛みもないという。
占いの結果: laika muzuka
ということで、呪医 Mulongo が kuzuza することになった。
chiryangona nazi,izu (vyala 2), mahamuri 2(千切って), sukari kiro 1
peremendi (nyeruphe 砕いて), muwa (tosa tosa)
(以上は chikaphu に一緒に入れられる)
ひよこ白黒各一羽ずつ(chinuの脇の棒につながれる)
mwana madzi の一人が muganga 二人が各一匹の蛇と vyongozi 二つを従えて
たっている絵を紙の上に描く、これは首に付ける pingu に用いる","kayamba,kuzuza,chiryangona,duka,laika muzuka,chilongozi,蛇",1989/10/28 0:00:00
2009,"事例","ドゥカの母のカヤンバ02","Hamamoto","
最初患者だけを座らせてカヤンバを打つ
muganga が患者の横に座ってカヤンバを打つ muganga は憑依し、ndonga をもった mwanamadzi につづいて憑依したまま の状態で小屋の外にでる。そのまま先頭にたって、どんどん進み始める。 mwanamadzi, kayamba players が後に続く、他の人々は置いて行かれないよ うに駆出す。
キナンゴに行く途中で右に折れ、そのまま muzuka に行き、chivuri を取戻して戻ってくる
再び小屋の中でカヤンバ、患者に mavuo を何度もかける。その後カヤンバを打ちmuganga 自身が再び golomokpwa する。
やがて muganga は出てきて、人々に早口で mwingo が与えられなかったこと(用意されていなかったこと)を責め、今度あげるからと言うことで納得し、「私は去る」と伝える。そのまま屋敷の外に出ていこうとし、出かかったところで憑依からさめ、戻ってくる。","kayamba,kuzuza,muzuka,chivuri",1989/10/28 0:00:00
(DB 6459-6466) Chariの理論によると、ku-zuzaにおいては、muhoniに出発する前に屋敷に据えられた chinuのなかに奪われたchivuriを呼び戻し、それをndongaに入れておく。muhoniで kukuをkutsinzaし、ndongaに栓をしたら、帰宅するまで開けてはならない。 帰宅して、患者が横たわっている小屋に入り、患者の身体各部に吹き込む。患者の 身体各部の震えでたしかに戻されたと判断できる。
6459,"問答","クズザについて1","Chari&Murina"," Chari: Unenda kuratu? H: Mmh. C: Ukazuze? Sambi uchizuza, yiyatu ndo yo ndo ulolayo. Ukaona chivuri cha mutu chiripho. H: Yaani mo ndongani? C: Eeh. Sambi unenda unenda uchilola, unenda wende uchilola. Hata uchifika phapho, unaidima kpwenda uchifika phapho, phanjine...yukala yu phapho ye mutu, akauka.. Uchamba unalola vivi mo ndani ya ndonga, ukamanya yuyu kapho udziphauka phapha. H: Vyoo. C: Mmh. Ukachira we. Ukachira ukenda kuko wendako. Uchenda fika kuko. Kako kahiri. Udzikulaviwa! Ta phanjine ukadza muwala phapho kahiri. H: Mmh. C: Eeh. H: Yaani unatsakula kahiri chivuriche? C: Mm. Sambi we uchikala udziwala, uchiwala uchimala, haya unawala ziratu tophe za pharatu, unatiya chidogo himura ndongani. ",,1993/12/29 0:00:00
6460,"問答","クズザについて2","Chari&Murina"," H: Mmh. Unazitiya mo ndongani. C: Ee. Za kukala udze umudzire p'eho. Ndo sambi uchiwala hata uchilaa mo madzini kpwanza kulaa ufinikire kare! H: Yo ndonga? C: Eeeh. Utsiyifunule ta udze uyifunule kuku mudzini chikala unamudza p'eho. H: Ooh. C: Eee, maana uchiyitsukula wazi kulaa ko muhoni mpaka phapha, unauya kuko. H: Cho chivuriche? C: Cho chivuriche, chinauya kuko. H: Mmh. C: Lakini kuno tsimanya ni kpwadze. Ye mutu mpaka uhende mwamba 'Finikira yo ndonga!' H: Ko madzini? C: Eee aa achina kuku mpaka uhenda mwamba, 'yo ndonga yifinikire.' H: Ao kaafinikira? C: Ha a. Murina: Ta zinagbwirwa mbali mbali. C: Ta zinagbwirwa mbali mbali kamwe. (pause) ",,1993/12/29 0:00:00
6461,"問答","クズザについて3","Chari&Murina"," H: Na sambi uchuya mudzini, unaona ye mukongo arere photsi. C: Urere ee ulazwa. H: Mimi naona unahenda vivi, unagbwira ndongayo yiyi na unamubusa. C: Ee unabusa viratu ni unamudza chivuri. Be ni udine. Maana ukatsadina akatsauya unafa. H: Ooh. C: Eeh! Sambi unadza uchifika pho mudzini unamulambisa yiyi ya nyuchi. H: Mmh! C: Umulambise. Baada ya ye uchere kulala vivyo madzidzino ni iii. Unamulambisa. H: Ehe. C: Haya uchilaa hipho sambi unaruma. Unamuruma chila chilungo. Unamwenendesa yo ndonga, na sambi ndo unaruma kukala auye. Chikala ni laika, 'vivi laika dzamba narudza.' Haya be uwe unatapatapa vivi, hata umudze. Haya sambi ta uchidzamona unakpwatya kuvina.. Undamona unanza kuratu chiguluni, chikala rindauya yo laika. Unanza chigulu chimwenga, 'tuku!' Mba navipeleleza kpweli mino. Undamona chigulu chimwenga chinatukuka, chitukuke.. hata chichitina, haa udzuya jeri sambi undamona kuno nako kunatetema ni 'ka,ka,ka,ka.' M: Wakubali kukala mutu wanza kuuya chala. C: Wanza kuuya chala chichi cha kanda. ",,1993/12/29 0:00:00
6462,"問答","クズザについて4","Chari&Murina"," H: Yaani kuno kuzuza unamutiya mukongo laika? C: Kuko kuzuza? Unamuzuza unamudza p'eho. Ye ukala wawalwa ni laika, sambi unamudzira p'ehoze, unamudzira ziratu nguvu.. H: Ooh. Sikpwamba unamutiye laika.. C: Ha a. Unamudzira ziratu nguvuze. H: Ooh. C: Eeh. Sambi kuratu kumurya kumurisa yiyatu miyo. Ni sambi ni unamudza sambi. H: Na kuno kubusa? C: Kuratu kubusa puu bemba ni u katikati ya kudziteteya viratu. Maana uzimia. Na undamona unewa milatso kpweli kpweli. Maana sambi sere unamuvuguza yuyatu laika ela ye warya pindi utuwe ta sambi ni usere unamusa kpwa k'ani. Sambi unamudza mwirini. Haya sambi be uphoze kura na kura wahi, na hiku luhotsini.. himuno masikironi.. tundu za pula.. nyayoni..mbavu hiyi..mbavu hiyi, haya ta. H: Unabusa chila phatu. C: Ee unabusa chila phatu. Na udzimulambisa udzimusaka, haya sambi ta achilaa phapho, haya sambi pigani kayamba sambi, haya mulole kuratu maguluni! H: Mmh. Chikala achitina. ",,1993/12/29 0:00:00
6463,"問答","クズザについて5","Chari&Murina"," C: Ee chikala rindauya kpweli, undamona kuratu chiguluni. Chiteteme chiteteme vivi, ta uchidza chona chinatina chiratu chigulu, haya henda tamaa kare. Maana undamona kuku roho ni 'dudu, dudu, dudu' Undamona unakpwatya kusoha haraka haraka kuno. Haya aa undamona ukpwatya chitswa. Aa ta avine. Haa achivina sambi mgbwire umunule. Ela tso vya kukala ye kadzangbwe kuvina, we unamugbwira, unamuzagaza kare. Karuyire ta! Kpwanza ni chikali chicho baye. H: Ooh. Kumba, tsimanyire kukala kumba kuna maneno manji phapho. Maana nakala nalola tu. C: Ukala unamudza nguvuze. Maana uwalwa, laika ye uwala ziratu nguvuzo. Haya sambi we kuchicha ni 'hofwii' saa dza yiyi u pharatu dzuwani. Chamba unaenenda kuna nguvu kamare kamare. Ha be ni laika. H: Mmh. C: Uchizuzwa sambi unaudzwa nguvuzo kamare kamare tse. Viratu vya kukala udzimuwala kuratu madzini kuratu, haya sambi, ziratu nguvuze, uchiwala garatu matophe, na garatu matakataka, ndo sambi unadza tiya himuno mavuoni. Kuno chidzako unaphetwa phetwa vino, haya sambi ndo unaudzirwa nguvuze sambi. Yiya ndonga nayo haya unamulambisa be phapho ni u kazini vyo. Ni chipande udzichipigirwa uchirime uchimale ukatsachimala! H: Mmmh. Kpwa hivyo ni lazima wende muhoni ama madzini? C: Ee ee ni lazima. ",,1993/12/29 0:00:00
6464,"問答","クズザについて6","Chari&Murina"," H: Lakini anjine anazuza mudzini dza Nyamawi. C: (laughing) Aa Nymawi yuya wakala ni moga, wakpwenda uhuka utu kuko. H: Wauhuswa ni utu wani? C: Maana muna nyoka abomu. Ko kuzuzani. M: Sambi yuyatu namba wakpwenda ona ye wa vitswa vinane. C: Ee ye ye 'Mutu kadzangbwe waa! Kuna nyoka! Mutu kadzangbwe kpwenda tungana na makumba! Munacheza mwimwi! Mutu tsiku achenda onana na makumba!' H: Nyamawi. C: Ee. Kumba tsi dena? Sambi mutumia nichimutsola wakpwenda wakpwenda wakpwenda kola kazi kuko. H: Kpwa hivyo Nyamawi hangu phapho unazuza chinu na ndongaye tu. C: Bahi. H: Sambi chira chinu ko kuzuzani kaziye ni nini? C: Chiratu chinu chinaihiwa chiza chibomu. Cha maziya manane. Yaani ni chiza chibomu. H: Cha maziya manane? C: Mmh. Sambi yiyatu yinaihiwa ni hamehame bomu ta uchidzaona ye mutu yuna laika, lakini udzambwa wende ukamufunge ngata, umumutire chiza, haya. Chiratu chinaihiwa n chiza chibomu. Ni ziya riratu. ",,1993/12/29 0:00:00
6465,"問答","クズザについて7","Chari&Murina"," H: Ta kuno kuzuzani mpaka umite ro ziya vivyo? C: Ee mpaka umite chinu. Maanaye chiratu chinu, riri beseni ni lailoni, chira chinu ni haki. Undaika ndonga phano, hako ra chinu wike ndonga phano. Haya sambi garatu madzi ga muratu chinuni. Chivuri chivuri cha kuratu chinuni chindauya phapha ndongani. H: Ooh. C: Sambi uchilola pharatu chinuni, chidzako unendalola muratu ndongani. H: Yaani kabla kudzangbwe kpwenda muhoni? C: Kudzangbwe kpwenda muhoni. Hata yichifika yo saa, maana yiyatu saa nayo unahenda ayihewa. Tsikpwamba unadzilaira kare tu kugbwira mwingo na tolo! Kpwenda vyako, ha a. Yiyatu saa nayo unahenda yihewa. H: Ooh. Mpaka chivuri chidze chinuni? C: Mmh. Adze chinuni, achilaa chinuni, ende ndongani. H: Sambi unawala ndongayo na wende ukazuze. Chari: Wende ukazuze. H: Kumba! ",,1993/12/29 0:00:00
6466,"問答","クズザについて8","Chari&Murina"," H: Kpwa hivyo chila chitu udzamba ni muhambo wa kuhegera... Murina: Wamba yiyatu ni picha yiyatu. Darubini. Darubini ni ndonga yiyatu. C: Uuh. Ah be pho pha Pesa phapho, heka yunavuma ye.. M: Ni darubini ya muganga yo. C: Ye Pesa yo..(sauti ya kuvuma) M: Yo huo hau yiyo. C: Ha achimuphonya mukongowe. H: Na sambi kuhusu pho chinuni, aganga anjine anahega muhambo pho dzulu ya chinuni. Simanya ni mukone simanya ni muhiwani. Yaani dza kpwamba ni muhambo. Dzulu ya chinu. Na anafunga chidemu cheruphe na cha kundu na chiru. C: Mino garatu ga kuhega muhambo garatu, sidima kugasema maana pharatu pho phakirwa ndo nimanyapho. Mba sidzangbwe kona baba yuhega muhambo mino. Udzamgbwe kumona Mwainzi yuhega muhambo? H: A aah. C: Haya be. Garatu nago ni manjine vivyo. H: Kpwa hivyo anjine anahega jeri? Pho chinuni? C: Eh. Anjine anahega. ",,1993/12/29 0:00:00
(DB 7733-7735) muhoniでchivuriを目にするというわけではない。むしろ瓢箪の中に光るものを 見る。それがchivuri。muzukaやmuhoには unenda wala nguvuしに行く。 先日のkuzuzaでは、chivuriは屋敷から一歩も出ずに chinuのところに呼び入れられ その場で患者に戻されたという。laika zuzu
7733,"問答","クズザにおける臼と川1","Mwainzi_Lugo"," (about chinu at kuzuza) H: Pho kuzuzani samba munaika chinu? Naona aganga anjine anaika pho chinuni vigongo vya muhi na videmu vifungbwa phapho. Utu uo kaziye nini? Mwainzi: Ee hunaika viratu videmu pharatu ziyani. Yaani zinazidi kuvuhira aratu pepo. Hunaika tsiku zinjine kahuika. H: Ni kama muhambo wa kuvuhira nyama? Mw: Ee ni kama muhambo. Maana unamita hikuno chigongo na hikuno chigongo. Muhi wihiwao mukone. Sambi unaufunga hiphara unaika videmu vihahu hiphano kpwerekeza. Haya sambi vinaphepha pharatu. Murina: Yaani ni bendera? Mw: Yaani bendera. H: Unavuha p'ep'o ko chinuni ama unavuha chivuri? Mw: Eee nguvu za uyatu mukongo. Be zinapiga vivi zo p'eho, haya unafanya garatu unalaa unenda kuzuzani. H: Kpwa vivyo uratu muhambo kaziye ni yiyo. ",,1994/1/22 0:00:00
7734,"問答","クズザにおける臼と川2","Mwainzi_Lugo"," (about muhoni at kuzuza) Mwainzi: Ni maneno. Ela tsikpwamba unenda ukamone chivuriche hichi chi phapho muhoni. Aa aa. Hata baha kuku ndongani unaidima kona utu dza ng'aa. H: Mmh muratu ndongani. Mw: Eee. Ela kuratu be unenda wala nguvu. Unenda wala nguvu kpwa muzukani. Murina: Hata madzini unenda wala nguvu vivyo. Mw: Hata madzini unenda wala nguvu vivyo. Ela gago maneno be ga kuko anani. Mwanza phana laika mumwenga hira kayamba ra kusinda dzuzi. Sambi kala wakudza ngere wakudza mona vyo ahendwavyo yiye. Maana ye yudzirwa phapho yu chivinjine kare. Kpwenda muzukani. Kpwenda muzukani, hata ni phapho umumbire mikahe umale. Haya umwikire muwa, haya wike chila chitu pharatu kare. H: Yaani pharatu chinuni? Mw: Ee pharatu chinuni, haya mukongo alazwe pharatu nyumbani. Haya umuzuze kare phapho na umuudze kare phapho. Murina: Ni laika ani? Mw: Laika zuzu. ",,1994/1/22 0:00:00
7735,"問答","クズザにおける臼と川3","Mwainzi_Lugo"," H: Yaani chivuri chinaihiwa pharatu kare? Mwainzi: Ee phapho kare. Phapho chinuni kare, uhege anao phapho kare. Na kulola ana phapho unamwaga wimbi, unamwaga chikala una wimbi tembe za matsere unamwaga pharatu kare tu. Na maneno gafanyike pharatu kare. H: Kakuna haja ya kpwenda muhoni? Mw: Aa ye kazuzwa muhoni ye. Hata uzuzwa pho mudzini. H: Kazi ya rahisi chidide maana... Mw: Be phana kiye kiye vivyo phapho. Maana nyo kuku undaatsinza ati. Ni mpaka waatimizire ati ala ukamuhulusa, unaricha mutu ni mukongo vivyo wa kpwihiwa naye unalola tu. H: Ni jeri, ni jeri. Kumba chila muganga yuna mazuzige. Mw: Ee anjine hata nikpwaona agbwira vitambaa vyeruphe anenda kuzuzani. H: Vitambaa vyeruphe? Mw: Ee. Chigbwirirwa vivi dzakpwamba ni bendera. M: Je ye wa vilolo ye? Mw: Aa ye wa vilolo tsidzangbwe nimone. M: Uganga u kunji baye uwe. ",,1994/1/22 0:00:00
(DB 7940-7942) p'ep'oが頭にいない状態でku-zuzaすることの危険性 7940,"問答","クズザ1","Chari_Malau"," Chari: Maana mino nichenda ko kuzuzani.. Kpwanza mino ninenda ko kuzuzani, lakini nenda kare chivyangu. Tsidzimanya nendaphi, wala tsidzimanya ni upande wani. Sambi gara malaika na yuya mwabaye gachitsanganyikana, uchikala kumanya utu mumu mwako chitswani, undakpwenda ukatirirwe kuko na kukale kakuna muhaso, na ukutiye ukongo. Katana: Eeh? Chari: Eeh! K: Na phanjine tsi muhaso. C: Unaidima kuuka uwe phapha. Samba unenda ukazuze mino? Na kukakala kuna mutu, ukpwenda chingama utuwe, na ukaambirwa phapha, 'Enda uchifika phatu fulani, matanyiko fulani, njira fulani, tsiyigbwire. Gbwira njira fulani.' Na uchifika phapho ukahepa jeri. K: Ee ukahepa. C: Ela tsi unenda ukambe, 'Hodi! Hodi!' Na mumo chitswani kamuna nyama, hata ni unenda tu kpwa wambwa 'Mutu ni kpwenda muzukani', kundauya jeri. Tsona! Kuna mutu wa kukpwambira je! Uganga ni ilimu baye! K: Sambi ee kuna mutu wa kukpwambira wa kukonyesa kumanya kukala... C: Kuko kuna visiku vigala ko mbere. ",,1994/2/10 0:00:00
7941,"問答","クズザ2","Chari_Malau"," Katana: Ee ee. 'Mo ndani muna mutu fulani, ni wa kawaida hebu tsi wa kawaida.' Chari: Kumanya! K: Kuna mutu wa kukpwambira sambi. Ndo unauya mudzini sambi.. C: Unauya mudzini na mwiri unadza kpwinjira p'eho na vichihenda machezo ufe! K: Na kumba ni mutu udzivihenda kasidi tu. C: Mba ye undamba, 'Nenda vyangu, nenda nika..' Amba chidzako mimi nayugbwa akili baye! Richa nambe vivyo. Chidzako naona mutu ukpwenda zuza mimi, unenda akazuze, na kuratu kuzuzani achenda, hata achuya mudzini, kawaida ya kuzuza namanya, 'enda akazuze, uchikala udzikpwenda aidima laika kpweli, enda vyako mudzini, lakini enda na kayamba, enda na pepoo. Ulaadze? Yuya pepo chikala udzikpwenda wala chira chivuri, na we kudzangbwe kpwenda mudzira yuya mukongo, kuno njirani utaphukpwadze we? K: Ee hata wuye vivi tu na.. C: Hata wuye vivi ta wende ukajite k'oma kahiri.. K: Unenda uchipiga kpwakpwa. C: U phephi na mudzini, ndo unenda jita k'oma, wende ukamudze mukongo chivuri! Gaphi!! ",,1994/2/10 0:00:00
7942,"問答","クズザ3","Chari_Malau"," Ngoloko: Kpwa vivyo kairuhusiwa yiya.. Chari: Yuyatu p'ep'o kalaa muratu chitswani mpaka ukamudze p'eho yuyatu mukongo, ta umale. Katana: Ndo utaphukpwe. C: Ndo utaphukpwe. Kisha ko kutaphukpwako nako kisha kunakala ko kpwa vitswa vitswa vivyo. Chikala u muganga kpweli lakini. K: Mmh. C: Ala wende vyako ta uchenda wala zo tophe pho muhoni, haya chilaa phapho unauya. Mwingo ni lee! Tsona mwingo mino nona vivumbani tu! Anauya mudzini, sambi anadza achigomba ng'anzi sambi. Mutu unasikira choo, unatarizwa ni anamadzi, unenda henda shuhulize, unanya unamala hiyu! ",,1994/2/10 0:00:00
(DB 8090-8096) ndongaに入れたchivuriを持ち帰り、小屋の中に横たわっている患者の、心臓の部分 にまず置く。そこがchivuriの居場所だから。そしてchivuriは耳から外に出るので、 まず耳から、そして鼻の穴、目、口の順にndongaを吹き付けていく。もしうまく chivuriを戻せていたなら、このプロセスが終わる前から、患者は踊り始める。 最後まで踊らなければ、chivuriを戻すことに失敗したのだとわかる。 chinuの役割は、chivuriを奪ったlaikaの住処がたとえ遠方であったとしても、この chinuのところに引き寄せるのだという。 じゃあ、ziyaniに行く必要は?と問うと、chinuに引き寄せることに多くの施術師は あまり頼っていないのだとの答え。確実にするためにmaironiに行く。 でも、結局chinuのところにすでに戻ってきている。chinuのところに別のndongaが 置いてあるのはそのため。そこに捕まえる。 が、一方で、mairoにいかないと患者たちが満足しないという説明も。 (しかしその後のインタビューは、昨日のMwadzomboのデータの一部とともに後に 操作ミスで上書きされてしまった)
8090,"問答","クズザとキブリ1","Munyazi_Mechombo"," (Most parts of the interview were overrecorded) Munyazi: Simanya uo woga uo kahi ni unaona ni undadugumira ndo selewa. Kpwani unaogophani phara madzini? We unaogophani? H: Bemba mimi ni mukaha wa kuvula buti tu. (laughter) H: Na nasikira muna nyoka mo ndani ya madzi? Mn: Aah, ni bahati nasibu(ス =chance,fate; bahati nasibu=rottery). Usiyugbwe kpwa unamona ye mutu aphenyaye mo unamona ni muzuzu? H: A ah. (laughter) R: Namba na chira chivuri uchichiwala, nasikira mba ni kukala ni kama ambaye chidzikupagaa, kpwidima kuhenda kazi yoyosi. Ni mairo kpwa mairo mpaka nyumbani, kuratu kpwa yuyatu mukongo. Mn: Ili? R: Namba chira chivuri chikala udzichiwala phara, kpwidima kuhenda shughuli yinjine phara njirani, unenda mairo kpwa mairo mpaka nyumbani, kpwa mukongo? Mn: Sambi vino we, chino chikukuzi chikala chinachira, chinaphengeleka, phano, kpwani ugaonadze gara mairoge? H: Ni mairo muno. (laughter) ",,1994/2/24 0:00:00
8091,"問答","クズザとキブリ2","Munyazi_Mechombo"," Munyazi: Samba ni chende chikatsikitsire(fr. ku-tsikitsa).. chidzako unachona vu! Chinenda. Chende njirani chikatsikitsire chidzako hicho chinenda. Sambi viratu mutu chikala uwalwa ni chikukuzi, sambi nawe ni wende viratu. Maanaye uchikala undakpwenda pore, haya be umanye chindauya chivuri. R: Yaani chinaidima kuuya? Mn: Ni wende mairo. R: Chinaidima kuuya? Mn: Mmh. R: Lakini chi ndani ya ndonga. Mn: Chinauya vivyo. Kpwani ko kukala ndani ya ndonga kpwa ndo tuwani na chinauya vivyo. (laughter) H: Lakini ndonga yiyo samba yifinikirwa? R: Eeh. Chivuri chichiphenya alafu ndonga yinafinikirwa. Mn: Mba tsona. Alakini wee.. R: Halafu unenda ukayifenule kuratu wakati unamudze chivuri yuyatu mukongo. ",,1994/2/24 0:00:00
8092,"問答","クズザとキブリ3","Munyazi_Mechombo"," Munyazi: Kpwanza pharatu chikala udziphenya kare muratu nyumbani, lazima yindanza kpwikpwa hiphano. R: Rohoni? Mn: Rohoni. H: Ooh mwa mukongo? Mn: Maana yindakala yilaa hiphano, yidze hiphano(rohoni). R: Pha mukongo? Mn: Pha mukongo. H: Yaani yilaa masikironi? Mn: Eeeh. Maanaye mumu ndimo mwanzwamo kuvivirwa mumu na himuno, na himuno, na matsoni, alafu udze uyizagaze phapha. Ngoloko: Yaani unavivira masikironi, pulani, na matsoni? Mn: Eeeh. R: Ndo kuudza chivuri sambi? Mn: Eeh. Nawe uchilaa pharatu chikala jeri udzichiwala, kpwanzo undamona, ye phano kudzangbwe kukala undamala kuudza ye unavina kare. Ala uchidza mona kavina, aa udzishindwa we. H: Kpwa vivyo chiratu chivuri chinaphenya kulaa phapha? Chinaphenya phapha? ",,1994/2/24 0:00:00
8093,"問答","クズザとキブリ4","Munyazi_Mechombo","Ruwa: Yaani unavuvira na iyatu ndonga, masikironi, pulani, matsoni, mulomoni.. Munyazi: Eh, yaani p'ehoze ziphenye. H: Yaani chivuri ni zo p'eho? Mn: Eeh. Alakini mba mutu unaphola. Kpwani wamba ni unenda walwa muduruma tu dza vivi uwe? (laughter) H: Kpwa vivyo chivuri ni p'eho tu. Sambi na swali rinjine. Chiratu chinu maanaye ni tuwani wakati wa kuzuza? R: Wakati wa kuzuza. Mn: Yaani chinu. H: Eeh wakati wa kuzuza samba chira chinu chinaikpwa konze? Haya kaziye nini? Bora: Na chidonwa donwa. Mn: Chinu hichira ni cha kuvuha hiye mutu yeriye wawala yuyu. Ta kakala wawalwa dza kuko Samburu chisha auye phapha. R: Mutu uphiye sambi? H: Ye laika? Ama shera? Mn: ye laika. We undalagula wa mutu wa phapha phephi. Samba unaidima kulagula ta mutu wa kure kpwenye. Sambi vino we undalaa mairo phapha ta wende ta Samburu wende ukamuwale chivuriche kuko? (laughter) ",,1994/2/24 0:00:00
8094,"問答","クズザとキブリ5","Munyazi_Mechombo"," H: Ni vikomu. Munyazi: Samba paka wike chinu na unamuvuha na adze phapha. Ruwa: Ehe. Sambi dza mutu vira walaa kure, mba unamba unamuvuha, kpwa hivyo unamuvuha chivuriche na na chiratu chinu. Kpwa hivyo kuna haja wende ziyani? Mn: Undakpwenda undakpwenda. R: Sambi chira chivuri.. Ngoloko: Yaani cho chivuriche chawarirwa kuko.. R: Kpwao. Mn: Unamanya hee. Yaani kuratu ni chivuna cha muganga. Na atu kaategemea. Maanaye mutu unaidima kukala viratu vyodzoika chiratu chinu. Sambi ye akafanya ghasiaze(ス) akamala. Lakini enye kaandahenda uhakika kukala udzimudza chivuri. Lazima paka ukaze mairo. Sambi we unenda kuratu lakini ye mutu u phapho, udzuya pindi. R: Ooh, cho chivuriche chi phapha chinuni? Mn: Chi phapha maana samba chidzako phandarichwa ndonga zinjine phapho. Ha be u phapho. R: Ooh. Kpwa hivyo dza phapho ndipho pharipho phanaeleweka lakini... Ng: Kpwa hivyo kpwa ufupi udzimanya kukala kazi ya chinu... ",,1994/2/24 0:00:00
8095,"問答","クズザとキブリ6","Munyazi_Mechombo"," Ruwa: Eh, kpwa sababu unamanya aa aganga pia mba achikala anahenza audze civuri dza cha laika.. Munyazi: Yuya muchetu wa kunilavya nze, samba unamumanya? H: Mmh, namumanya. Yuyatu menaniyo... Mn: Mejefa. Kazuza be yuyatu. Kakaza mairo. H: Eeh. Na uyatu abaye wa chiganga wa kumulavya nze Chari pia, ye Nyamawi, yunazuza mudzini kare, chinuni. Kenda muhoni, kenda maziyani. R: Ooh kpwa hivyo viratu ni vilinge vya aganga tu? Lakini kumba chinu nacho china kaziye. Mn: Mmhu. Tsikpwamba ni vilinge uyatu muganga, tsikpwamba kuratu kukaza mairo ni henzore. We vino ndakpwamba mino, 'Yiyi kazi yangu yosi yindasira phapha.' Sambi we undamba ninakuiyira. Undamudzadze we phano kabila ya kpwenda muzukani? Sambi ye achikpwamba mino ni tayari maana vyosini ninavyo phapha. Unakpwamba, 'Aa ku muganga we. Udzishindwa ni uganga sambi enda vyako ndatsakula munjine.' Sambi mwenye unahenza viratu mairo. Haye! Haye! Haye!.. Hata uchuya muno mosini munaluma muno. Sambi ndo unambwa u muganga. Lakini usiyugbwe we. Maneno gosi garichwa phapha. ",,1994/2/24 0:00:00
8096,"問答","クズザとキブリ7","Munyazi_Mechombo","Ruwa: Ta kura unenda kufanya kazi ya bure tu? Munyazi: Kpwanzo unaidima vivi, vivi chikala unenda, ukaphisana na chikukuzi chiricho china kurehera uyatu mutu. Sambi chikenda tsikitsira pharatu chinuni vivi, chikatsikitsira chikatsikitsira ta chichihenda vu! Yudzuya u pho ndani. We unenda kuko ta uchidza fika u tayari kare phapho. Usikire hivyo. H: Ndo maana aganga anjine anahega mihambo ya mukone pharatu chinuni. Mn: Eeh unahenga mba. R: Sambi uchihega muhambo dza vira alafu undamanyadze kukala ugbwira? (the remaining interview was overwitten by my mistake)",,1994/2/24 0:00:00
5460,"問答","キブリとクズザ(マイロの不要性)1","Murinziの屋敷"," Benyawa Murinzi(BM): Undaona nyota tu yinameta mo ndongani yukudza. Hamamoto(H): Vyoo. Kamuna haja ya kpwenda pangani, muhoni, kahi ni lwaphi. Woman1: Ala kura ni kpwenda wala kpwenda walani? Makodza! BM: Undaona chikukuzi chengelele mo chinuni. H: Pho chinuni kare? BM: Undaona chikukuzi chinazunguluka pho chinuni pa pa pa pa pa. ha chiloka ha kuno unatuwani? ha unamunula wende naye sambi unenda naye na wuye naye mba ukudza pindi. Pindi kpwakala kuna chama hicho cha aganga achonewa anakop'ola ndonga. Lakini chikala wabara kudza phapho, kakuyuga. Unasagala kare mo uwani tu, kumuhega kare mumo tu. Ha sino hunagomba ng'anzi ana a phapho tu. Haya nikawale matanyiko manane na mizuka miiri nidze niike phapho. na ngbwenje ngbwenje dza nipigaye mburuga phapho. Ha hindeni hukagombe ng'anzi. Namwamba ha enda ukalole mutuo uloka. Chamba henda, aa Madiwa unani? namwamba hangu mbere udziyilola yikala yi vivi? Aa aa vino? Yinang'ala baye dzakpwamba kamuna dawa. Ha hinde hukaudzire huya aphole. H: Yaani chivuri chinaidima kuhegerwa vivyo. BM: Vino! Vyovyosi, cha laika, cha muhaso vyovyosi vinahegbwa. ",,1992/9/15 0:00:00
5461,"問答","キブリとクズザ(マイロの不要性)2","Murinziの屋敷"," Hamamoto(H): Kpwa hivyo kamuna haja ya kpwenda pangani muhoni kamuna? Vyoo! Murinzi(BM): Kura unenda tu kpwa raha ala kazi yi phapha anani. H: Phapha chinuni kare na ndongani. Yaani cho chivuri chinadza chenye? Man1: Chinadza chenye mba. BM: Chinaphepha chenye kuko chiloke. H: Hata cha kpwenda walwa kure kpwenye? Man1: Eee chinadza chenye. BM: Chi pwani chinaloka. Chi Dzombo chinaloka. Chinavuhiwa kuko chidze phapha. H: Na undamanyadze kukala cho chivuri chiloka? Man1: Ni milimo tu ya chiganga. Samba muganga wa majine unaidima kukala udza phapha we u Mombasa. Na akakulavya majine. Man2: Aganga tsi atu atana. H: Kpwadze? Man2: Yuyatu wa kukata mutu tsi muganga ni mutsai. Ala muganga mudzo ni yuyatu wa kulagula mutu aphole. Yuyatu mutsai achifa unenda mohoni. Ala we umanya kulagula kpwenda mohoni. BM: Nidzikpwamba ndiwani? We unamba ninenda kuratu. Man2: Mino ndimi Mwang'ombe wa Nyamawi. BM: U mbari yani? Man2: Ni Mwayawa. BM: Hata Mwaniwala vyo. ",,1992/9/15 0:00:00
朝7時BekpwekpweがMurina宅に行くついでに寄って行く。今日は彼の妻のkuzuza2がある。12時Murinaたちとともに出発。しかしkuzuzaが始まったのは結局16:00すぎ。すべてが終了し帰宅したのは夜の9時30分。Chariは風邪がひどく、とてもkuzuzaできそうな風には見えなかったのだが、一旦始まると元気よく走るような足取りでkuzuza敢行。Murinaはnyama77がkulokerwa82だと平気で水にも入るが、nyamaが去った後 asikire kombereza tu.83 となかば諦めたような口調で語っていた。 (中略) メガネが壊れてからというもの、昼間は度つきサングラスでなんとか凌ぐが、部屋の中や日が暮れた後はつらい。とくに今はkumi ra kpwishaなので月が出ない闇の中を帰るのには往生した。自転車を押しながらNgonziniから歩いて帰り、疲れきる。水浴びして少しは気持ちよく眠れそう。
(テキスト化したフィールドノートをそのままコピペしたが、一応現地語には注をつけておきたい。) Jan. 2, 1992 【kuzuza】 患者: Bekpwekpweの妻 場所: Murinaの屋敷
16:00 小屋の中から、芋虫行列84で患者を導き出す
椅子の周りを二周してから座らせる
ムウェレをカヤンバの場に導き入れる芋虫行列
kayamba starts mwanamulungu87 muwele93はなぜか最初から泣いている。 golomokpwa97とは違う? 途中でMurinaとChari、muwele93をkuphendula99する その後もずっと泣き止まない mwarabu100 chitsimbakazi4 musambala101 muduruma102 golomokpwaが期待されているからか、最初からkutsanganya105 しかしgolomokpwaせず、kamo106と判断される laika3 musambalaでせっかく泣き止んでいたmuweleがまた泣き出す pungahewa107 mudigo70 muwele、はじめて楽しげに踊る shera62
泣くばかりで、一向にgolomokpwaしないmuwele
17:15 Chari、muweleの後に座って、mwalimu jinja108、続いて kalimanjaro109の曲を打つ
ライカの前に、チャリの持ち霊のなかで最も怖い世界導師(=ジンジャ導師)からカヤンバ開始
17:25 Murina、kufungira110のndonga92のmuhasoをlulimi111を使って、mangui112たちの喉元、胸、頬、足の裏に塗って回る
Chari、mulunguのndongaを渡される
mwingo113を持ち、vuo33の液をmwingoでmuweleの頭に注ぐ
出発準備OK
17:26 laika mwendo44 演奏開始
Chariは風邪がひどく、とてもkuzuzaできそうな風には見えなかったのだが、
一旦始まると元気よく走るような足取りでkuzuza敢行。
Murinaはnyamaがkulokerwa82だと平気で水にも入るが、nyamaが去った後
asikire kombereza tu83. となかば諦めたような口調で語る。
chirazini川 到着
kuku mweruphe114をkutsinza115
キラジニ川に向かって下るクズザの一行
17:54 屋敷に戻る nanuka nzingo116 と歌いながら小屋の周りを4周し、後ろ向きに小屋の中に 入る 小屋の中でkayamba117演奏 一連のキブリ戻しの実行(いつも通り)
18:05 kutsodza75によるkufinya121
座っているmuwele93の背後に、後ろ向きに立ち、muweleの名前を3度呼ぶ
"gbwira mwana"124と言いながら、後ろ向きのままngata26を渡す

ngataはgushe125にmaironi123で持ち帰ったtophe126等+ndonga92の中身を包んだもの
ngataをmuweleの右腕に巻く
(muweleの子供一人一人の右腕にも、同じngataを作って巻いていく)
(kutsinza115したkuku114の心臓は、持ち帰って母親のためのpingu27を作る)
今日、Chariはkuzuzaにmulungu87のndonga92を用いた 実はmashera62、laika3のndongaがkulogbwa127されたのだという 蓋を取って上から覗いても闇が見えるだけ 他のndongaはきらきら光って見えるのに
2408,"解説","クズザ01","Egga"," 呪医と mwanamadzi128 は足の裏に muhaso17 を塗ってトゲなどが刺さらぬようにし、全速力で駆出す。 奪われた chivuri1 を見つかるまで探し回る。 見つかると、泥と水、mafufuto132 などを採り、kuku mwiru, kuku mweruphe114 毛をむしって水に投げる。白いトウモロコシの粒、uhuha, wimbi134 などを撒きつつ、となえごと。 utsimvunze jerwa135 (jerwa は「喉」) 水の中には首まで入る。 水の中で動き回り① matoro136 ② mukangaga137 ③ munyumbu138 などを採って chikaphu139 に入れ持ち帰る。 mudzi140 にかえってカヤンバを再び打つ。瓢箪に入れて持ち帰った chivuri を患者に返す。mulungu の布を呪医と mwana madzi が患者の上に広げ、そこに採ってきた物を入れて揺すって水をそこに注ぎながら患者にふりかける。 chidzaya141 の上に makala142 を置いて ubani143 を燻す。kuku の足をもって vuo33 に浸け患者に水を振りまき、一周して毛をむしってとなえごとをする。
","p'ep'o,kuzuza",1987/7/1 0:00:00
2409,"解説","クズザ02","Egga"," 呪医はその後 vuo を入れたスフリアをもって戸外にでて、屋根の上に登り屋根のsarasara 144に穴を開け、そこから患者の上にちょうど心臓のあたりを狙ってvuo の水を注ぐ。 再び屋根からおりると ziya ra koga145 を作る。戸口のところにニュング30を置き、中に vuo33。周りに mukangaga137 を立て、灰をこねて団子にした物をぐるりにおく。 この ziya は呪医が再び来て撤去するまでは動かしてはならない。 患者は朝、昼、夕方、夜の四回この ziya で水浴びして ubani143 と mafufuto132 を混ぜた物で自らを燻す。
","p'ep'o,kuzuza",1987/7/1 0:00:00
(1994/1/2 のフィールドノートより) 【about ku-zuza】(Mwainzi and Anzazi) (DB 6484-6485)
Anzaziはkuzuzaを"水場にunenda tuwa mukongo147"することと言う。同時にそこで mwana wa ndoga148に"unenda muwarira nguvuze149"するのだそう。 なかにchivuri1を入れるのかと問うと、そうだと言う。小屋に戻ってku-busa150 する行為を"unaphoza151"と述べる。"Unaphoza na yiyatu ndonga vivi155"と言って息を吹きかける仕草。"unamudzira chila phatu156". その後、ndongaの中身を舐めさせることについては、そんなふうにしてnguvuを患者に戻すのだと。unamudzira nguvuze, unamuphoza chila phatu.157"と描写。Chariの語りではku-phozaという言葉は用いられていなかったと思う。 またAnzaziは、muho158から持って帰った泥などはpingu27の材料だと。"kawalwa kahiri ni malaika159" ピングと言っているが、たぶんngata26のことだ。
6484,"問答","クズザ1","Mwainzi&Anzazi"," Hamamoto(H): Kuratu muhoni ama ziyani, unaphenya ndani ya madzi. Tsimanya unatuwani mo ndani ya madzi? Mwainzi: Yuyatu yendakala unenda phenya kuratu ndani ndani, mba ndipho kaziye yondakala unalola go ga kuratu. Anzazi: Unenda tuwa yuyatu mukongo kuratu. H: Mmh. A: Unenda tuwa yuyatu mukongo, yuyu ariye ni mukongo. Ha unawala yuyu mwana wa ndonga phapha, unenda muwarira nguvuze kuratu. H: Yaani unatiya chivuriche mo ndani? A: Eee. H: Chivuriche ye mukongo? A: Eee chivuriche. Alafu udze umudze sambi. H: Ehe. Na chikala ni chivuri chinatiywa mo ndongani, haya ziratu tophe na.. A: Mba uchidza fika phapho unawala yiyatu ndonga, we mwenye kudzimulaza vino, alafu unaphoza. Unaphoza na yiyatu ndonga vivi. H: Mmh. A: Eh, unamudzira. Unamaudzira, unamudzira ta chila phatu. H: Masikironi, matsoni, pulani, mulomoni.. A: Na udzanza kamulambisa ye mwenye pia naye. Eh, ha sambi unamudzira udzira nguvuze viratu unamuphoza phoza chila phatu. ",,1994/1/2 0:00:00
6485,"問答","クズザ2","Mwainzi&Anzazi"," H: Eh, haya chikala chivuri chi mo ndani ya ndonga, sambi ziratu tophe na matakataka zina kazi yani? A: Na hivira vidudu vya kuratu muzukani. H: Eh, kaziye ni utuwani? A: Alafu mba ni alafu unamufanyira pinguye viratu vidudu na hizira tophe. Undamufanyira pingu ariyo kpwamba achenenda kawalwa kahiri ni malaika na kawalwa kahiri ni mashera. H: Ooh kpwa hivyo zira tophe kazibule(neg.)? A: Eeeh, kazibule.(laughter) ",,1994/1/2 0:00:00
Hamamoto(H): あそこ(クズザで向かう目的地)、川だったり池だったり、あなたは水の中に入ります。よくわからないのですが、あなたは水の中で何を追っておられるのですか? Mwainzi(Mw): (水の)中へ中へと入っていくだろうその人が、ねえ。そう、まさに水の中こそが、クズザの目的地で、彼がしっかりあれこれを見るという彼の仕事の場所なんだよ。 Anzazi(A): 彼はそこにあの病人を追って行くのよ。 H: うん、なるほど。 A: 彼はあの病人、病気である人を追って行くのよ。そう、彼は瓢箪子供をそこに携えて行って、病人のために体力(nguvuze)を、そこに獲りにいってくれるのよ。 H: つまり、瓢箪子供の中に病人のキブリを入れてくる? A: そうよ。 H: その病人のキブリですか? A: ええ、その人のキブリよ。その後で、その人に戻してあげるのよ。 H: なるほど。では、もしキブリが瓢箪子供の中に入れてこられるのだとしたら、あれらの泥は... A: (病人のいる)場所に着いたら、彼はその瓢箪を携えている。あなた(病人)自身は、こんな風に横たわっている。そして彼は冷まします(kuphoza151)。彼はこんな風にその瓢箪で冷まします。 H: ふむふむ。 A: そう。彼は病人に戻してあげる、戻してあげる。戻してあげる。すべての場所を尽くすまで。 H: 耳、目、鼻、口... A: 次に、彼は病人自身に(瓢箪の中身を)舐めさせ始めます。そう、ああ、今やそんなふうにして彼はその人のために体力を戻していってあげるのよ。あらゆる場所を冷まし、冷ましていくのよ。
Hamamoto(H): はい。さてもしキブリがその瓢箪の中にいるというのなら、ではあれらの泥(tophe)や塵芥(matakataka)にはいったい何の役目があるのでしょう? Anzazi: それとムズカの塵芥(vidudu)もね。 H: はい。それらの役目はなんでしょう? A: あとでね、あとでそれらの塵芥や泥で、病人にピング(pingu27)を作ってあげるのよ。これからその人が二度とライカたちにもっていかれない、シェラたちにもっていかれないように、ピングを作ってあげるのよ。 H: おお、それではあれらの泥も無意味じゃないんですね。 A: そうなのよ。無意味じゃないの。(笑い)
Jan.3, 1994(Mon) kurimaphiri, mwezi10/kahi 相変わらず風邪気味。朝一番にMashaが今日のkayamba117の件を伝えに来る。kuzuza2で昼過ぎには終了するとのことなので、夜のMazoraのkayambaと二股をかける事にする。 Katanaの弟Katanaは口が聞けない。既に聾学校に通っているが、これがlaika bubu160のせいであるという事が占いでわかり、今日のkuzuzaとなった。すべてをアレンジしたのは、Karisaである。Karisa、なんとなく一家の跡取りのような風格を出して来ている。10時ごろまるとのことなので9時半に出かけるが、まだだれも来ていない。mugangaはMvoi。Ngui112は何とHamisiの兄のNguo。結局昼過ぎに始まる。 はじめにKatanaの母Nazuaを座らせてkayambaを打つ。しかしまったく踊らない。mugangaは席をはずしている。Japhetにkuhatsa161させたり、いろいろするがいっこうに踊らない。既に4時近くになる。muganga、ニワトリを使って占い。その結果、Japhetのmufundo162の存在が明らかになる。子供の一人に対して怒りを抱いているのだが、それが誤ってこのKatanaを捕らえてしまっているのだという。mugangaは誰がこのmufundoを引き起こしたかについては明言を避ける。しかしJaphetとKatana(兄)の関係がしっくりいっていないのは周知の事実。Katana(兄)に対するmufundoが、同名のなんの罪もないKatanaを捕らえたというのは、話としてできすぎている。私でさえピンと来る。 4時すぎ、kuzuzaに出発。私は同行せず、uchi163を飲む。同行しなかったのは体調のせいだが、これが帰って裏目に出てひどい目に会う。uchiを強要され、したたかに酔ってしまう。料金の支払いに際して、私は既に100shils寄付していたのだが、さらに招待客からの寄付を募る。まったく目標に達しそうにないので、更に50shils寄付する。しかしこれが余計な事だったらしく、私の100shilsは別に取ってあって、Japhetは単に、親族のうちでだれがきちんと義務を果たし誰がそれを逃れるかを密かに測ろうとしていたのだと、後で告げられる。Katana兄が、自分の弟の問題なのに出席もしなかった事が、Karisaの口から暗に非難される。 帰宅は7時前になる。とてもMazoraのkayambaに出席できる状態ではない。kayambaのいきさつをKatanaに話す。mugangaの占いの部分を聞かせる。Katana、かなり気にしている様子。留守中、Kazunguの死が伝えられ、kuzika164の準備が始まったらしい。埋葬は明日の朝10時ごろ。 uchiのせいで頭痛のうえ吐気まで始まり、夕食を辞退してそうそうに床に着くが夜中にもどしてしまう。uchiは恐い。
(以下はテキスト化したフィールドノートからのコピペ。ただ現地語の部分は一応注を付けておくことにした。英語は恥ずかしいけど、日本語訳が面倒くさいのでそのまま. なおドゥルマ語テキストデータは余裕があれば、翻訳するつもりではあるが、今は無理) 【ku-zuza for Katana's deaf-mute younger brother Katana】 (DB 6497-6526) muganga165: Muvoyi patient: Katana wa Japhet muwele93: Nadzuwa(the patient's mother, the second wife of Japhet)
Katanaをchinu166の前に立たせ(chinuに向かって,vurini167の方角を向いて)、Muvoyi、kuku mweruphe114の羽毛をむしりながらmakokoteri168 (DB 6497) ku-vunga172 Katana na kuku mweruphe
chinuの反対側にchinuの方を向いて立たせ(mwakani173の方角を向いて)、ku-vunga
同じ位置で、今度はvuriniの方角を向かせて、kuku mwiru114 の羽毛をむしりつつmakokoteri (DB 6498)
そのまま座らせ、手でvuo33の水を受け取らせ、すすらせる。口に含んだ後、身体の左側に向けて吐き出し、ついで再びvuoの水をすすらせ、身体の右側に向けて吐き出させる。(DB 6498)
座った状態でvuoの水で上半身を洗ってやり、ついで立ち上がらせて足を洗ってやる。
両手で脇を挟んで少し持ち上げる。手を引いて時計回りにchinuを2周させ、mudzi140の端に連れていき、手足をkutsupha174させる
muganga自分の顔と手足をvuoの水で洗う。
kayamba117開始。Katanaの母Ndzuwaに対して(彼女に憑いているlaika bubu160が Katanaを唖にしているとされていた)。 mwanamulungu87, Mwarabu100, chitsimbakazi4と続けるが、彼女はいっこうにkuvina175しない。
人々Katanaの父Japhetのmufundo162によるものと疑い、Japhetにkuhatsa161させる。 Japhetは自分はキリスト教徒なので自分の屋敷でkayambaが鳴ることはないと kayambaを禁止した発言をしたことを認め、それを取り消すためのkuhatsaをおこなう (DB 6499-6503)
kayamba再開 songs of gojama38 (DB 6504-6505) songs of muduruma102 (DB 6506-6509)
Muvoyi yugolomokpwa na muduruma, achanza maneno ga mburuga(not related with Katana, but about a daughter of one of attendants.)176 (DB 6510-6515)
kayamba再開 songs of musambala101 songs of masai177 songs of rohani180 (DB 6516-6518)
a woman yugolomokpwa na rohani, to whom Muvoyi yunakokotera181 (DB 6519)
Nadzuwa kavinire182 after all, and Muvoyi tried chicken divination. He slaughtered a chicken, and threw it on the ground to see how it dies. → yudzefa k'oma(it died wrongly) Muvoyi tells Katana's deaf-mutism was caused by Japhet's mufundo misfired against a wrong targets. According to it, Japhet was angered by the behavior of one of his sons and mufundo was invoked, but mufundo mistakenly caught an innocent katana, deafening him. (DB 6520-6525)
kayamba 再開 a song of muduruma again(DB 6526) Then, following Muvoyi's order a song of mulungu(chisiku tu)183 played. Then, while songs of laika are played, people start for the river ku-zuza2.
6497,"呪文","聾唖のカタナに対するクズザ1","Japhetの屋敷","(makokoteri of Muvoyi for Katana before kayamba) Muvoyi: (he speaks chiryomo, while plucking the feathers of white hen) Munamufaiya(sic. maybe (ス)ku-faila(prep. of ku-faa)) kumusongeza kumupeleka maziwani. (He agains speaks chiryomo, then) Mufungulie. (to Katana) M: Angalia kale wazee, ndiyo. (makokoteri of chiryomo resumed) Kawete kawete.. (to Katana again) M:Lola kura, aa wendaphi kala phapha. Aa. (after kuvunga, then black hen and makokoteri) M: We mwanamulungu, mwanamayumbe, salama salamini. K'oma photsi, mulungu dzulu, k'oma za mashehe na masharifu. Mwanamulungu, mwanamayumbe, chitsimbakazi, jine bahari, jine mwanga, mwanachiya, mbilichimo, luki, pungahewa, musomali, mugala. Hai hai achina maziyani. Hai hai achina pangani. Hai hai achina chakichaki. Hai hai achina maziya mare. Vugula vugula vugula salama salamini. Vugula kpwa kpweli. Uzima na basi. Chiwete, chiwete, chiwete bumbuwazi. Vugula we maoza vugula chiwete, vugula bumbuwazi vugula. Laika zuzu, laika chirimanjaro, laika daluni, vugula salama. K'oma photsi mulungu dzulu. K'oma za mashehe na masharifu. Yudzamba mwinyi yuyu mwanache. Muvugule salama salamini.",,1994/1/3 0:00:00 6498,"呪文","聾唖のカタナに対するクズザ2","Japhetの屋敷","(Muvoy's makokoteri continues) M: Kauli, kauli, kauli, ndani ya kanwa sauti ndani ya kanwa. Vugula, vugula, vugula, vugula. Wakukosani yuno mwanache mudide muvugule. Wamuwala uchimufinika uchimuwala uchimugbwira umiro, uchimuwala uchimutiya nguo ndani ya kanwa. Ptu. Chizimbwi, chizimbwi zimbi uwe chitsimbakazi. Ptu. Chizimbwi zimbwi uwe chitsimbakazi, wenda na peho ukauya na peho. Chivugu vugula salama salamini. K'oma photsi, mulungu dzulu. Muvugule muvugule. Sauti ndani ya kanwa baba mayo. Baba mayo, baba mayo. Mwenehu mwenehu mwenehu, mayo baba. Chivugu vugula salama salamini. Sauti yiyatu yikaze kpwenda, chirimanjaro. (to Katana) M: Sagala sagala. Mwambe asagale. Karisa: Sagala alole lwaphi? M: Nagolose magulu vivi. Mwambe ahende vino yo mikono. Mwambe anwe, mwambe anwe, mwambe ahende vivyo kahiri. Mwambe anwe. M: Kpwanza lola. amba ehee. Kr: Ehee. M: Achikala waokoka lakini waokoka kpwa kpweli... Kpwanza gariche uwe Beruwa.",,1994/1/3 0:00:00 6499,"祝福","聾唖のカタナに対するクズザ3","Japhetの屋敷","(kuhatsa by Japhet: Kayamba played on Nadzuwa(W of Japhet), but she does not dance after mulungu, mwarabu, chitsimbakazi.) Lung'anzi: Ni ugombe sawa chimaneno tu bahi. Maana rino kayamba amba udzirika mwenye haya be phana pingo rani kahiri? Man1: Hata kala wagomba kukala mino ni mutu wa dini, phangu kaphasukpwa kayamba. Man2: Kukala kaphana muchetu wangu yedagbwirwa ni nyama. Kakala wagomba dza gago. L: Unaidima kugomba dza mabishi gakakala kpweli. Maana nyo atu ni hivyo mba. Kumbukira mwenye kunjine. Kahi ro jasho rindatuma ngwa. Japhet: Be mino tsi ninao tu nimwagire phapha ni mumwagire yiye bahi. Atu: Ni ugombe. M1: Yo kpwanza vyo nimanyavyo we tsawe. Woman: Ni ugombe gago maana riri kayamba ra yuyu mwanache be ni ra pindi nawamba phako mudzini kapharira kayamba. M1: Unasikira go maneno. W: Hata rinenda rikarire kpwa muganga. Vino rinarira pha Japhet muryangoni. Na mwanache ni yuyu. L: Na muganga ni ye mukomu muyao. J: Haya similani wahi aganga. Atu: Hai hai.",,1994/1/3 0:00:00 6500,"祝福","聾唖のカタナに対するクズザ4","Japhetの屋敷","M1: Maana hulomba hivyo sino. J: Alombwaye ni nyani? Atu: Ni mulungu. J: Haya k'oma zosi. Atu: Za kuche na kulume be kisha. J: Haya mino tsina maneno manji. Sino hudzienenda virimani. Hunambwa yuyu mwanache kala ni kusukirwa kayamba yuyu yunagomba. Nichamba ni kulemba ko, hata ninamuphirika Kpwale akasome hiko. Ela gano ga atu a makayamba ganalemba. Pho pindi nagombao amba mino nabatizwa. Nambwa ndiwe Japhet be Ronard Mung'ong'o yiye na Wilson. Achidza batiza kpwa dzina ra mwana na ra baba, haya nichibatizwa. Hata ndimi Japhet. Ra Kenga haya ra Kenga ranza kpwima. Hata ni ye ariye yunanibishira yunamba Kenga. Ela ni Japhet tu. Nichamba aa kapharira kayamba. Be kumba. M1: Kumba una mahana na chidzako unagomba mitsi. J: Kumba uchikala unazumbula adamu paka ushindwe mino kala pho pindi kpwanza mwanangu kalagulwa ni muganga wa kuku konze. L: Wa makayamba. J: Mino kala ni achigbwirwa nenda sipitali. L: Kpwa hata gano kugenzi tsetsetse.",,1994/1/3 0:00:00 6501,"祝福","聾唖のカタナに対するクズザ5","Japhetの屋敷","J: Ndo yuyatu muvyerengbwa wa Katana wa kpwanza achifa na nyuni. Kpwa mino ninahumira hikura. Nichidza garicha. Ni chiramuko kuratu sipitali nichidza kuno ni saa nane yunavungbwa nyuni. Kumba nanza. Uchi nakala ni mudzomba tsinwa. Nakudza fundishwa pore pore ni some Kenga we hata achinibarisa. Kenga: Aaa shauriyo. L: Vino rikala shaka. J: Vino yunanamba tsinwe kpwa u mukongo. L: Kpwa pho yunakufundisha wari una mahana? J: Sambi tsina manji. Pho pindi naamba phapha phangu kapharira kayamba. Amba mino ni mumisheni kare. Atu: Kpweli. J: Mino chikala ni higo mino ninaiha amisheni.. L: Ndigo godzizuwa yuno muchetu hata atsivine? J: Nidze nivoyerwe. L: Amba ni paka paka vivi nyama aloke. J: Sambi yuyu muchetu achikala yuzuwiywa ni gaga gonamba, amba navine yuno. Naye mwanache naye achidza zagazwa phapha, amba wambwa kahi yuna yuya nyama kahi ndiye gojama. Kahi ndiye laika bubu. Haya achifika phapha na nyo uganga uchihendwa..",,1994/1/3 0:00:00 6502,"祝福","聾唖のカタナに対するクズザ6","Japhetの屋敷","W: Agombe. J: Haya naagombe rero hata muhondo.. Man2: Haya aganga taireni. Kumarigiza maneno nambe. Amba mino nakala dzirema kayamba kumba vira muchetu wangu wari yuna shetani hata wagbwira mwanangu hata mwanangu yuna gago. Vivi be vivi navugukpwe dzikubali shetani hata naphapigbwe ngoma. L: Yegomba ni mimi na nyo mudzi upungbwao ni wangu. Avugule mambo samba ni gago? M2: Latsira moyo mahe na.. J: Dzigasikira dzigasikira. Karisa: Vivi ninahenza ngoma vivi phaenderere ngoma. L: Ni mulatsire roho mahe, haya mumufufurire phapha ye mayo. M2: Onjeza chikala una phatu baba mudogo. J: Vivi ninahenza ngoma na yuyu mwanache achidza... Man3: Na kisha umwambe chikala viratu vyogomba mimi ndivyo vyodzigbwira hata chidzako mara kpwa mara yuyu muchetu naye yu nyumba yunambwa ninalumwa ni hiphano wiki nzima. Chikala ni go mashetani, be vivi rero mino dzitserera moyo navugukpwe, hata pho phatu phavugukpwe. L: Kisha avyale chizyanda.",,1994/1/3 0:00:00 6503,"祝福","聾唖のカタナに対するクズザ7","Japhetの屋敷","J: Kpwanza ninahenza avyale maana nichenda virimani ninambwa muna vidzanangu vihahu mumu. Amba navine yuno nipate vidzanangu vihahu vichere mumo. Man2: Aaa viiri vinatosha. J: Yuno mutsedza wangu Muvoyi amba nadine. Man2: Adine kudza kala na yiye amba naphole hebu Muvoyi adine, adine ndiye akalaye naye. Uwe pia naye nindakupigira konze. Karisa: Fufurira kpwako kpwanza. M1: Kpwako kpwanza bwana. J: Fuuu. M2: Alafu ndo yiye. Muvoyi: Guo wee! Karisa: Rohoni. Chisha na pho usoni. Pho matsoni mba phanjine watsukirwa baye, heka unaphuphiza kazi wee. M1: Pho rohoni ni phapho phahi. Gari: Ye mwenye kala umaka.",,1994/1/3 0:00:00 6504,"歌","聾唖のカタナに対するクズザ8","Japhetの屋敷","(kayamba song of gojama) karemwa gujama wendaphi we tsukula mizigo wende nyika gujama wendaphi wee tsukula mizigo wende nyika",,1994/1/3 0:00:00 6505,"歌","聾唖のカタナに対するクズザ9","Japhetの屋敷","(kayamba song of gojama) yuyu gojama kariwa mayo wee nauza mwanyumba charo changu pangani gojama kariwa gojama kariwa haye nauza mwanyumba charo changu pangani yuyu gojama kariwa.",,1994/1/3 0:00:00 6506,"歌","聾唖のカタナに対するクズザ10","Japhetの屋敷","(kayamba song of muduruma) asiyemanya marero naadze alole wira hiye unaloka muduruma Solo: Muduruma hiye unaloka Chorus: Muduruma hiye unaloka muduruma",,1994/1/3 0:00:00 6507,"歌","聾唖のカタナに対するクズザ11","Japhetの屋敷","(kayamba song of muduruma) harambee naloka wee mayo asena naloka mino kazi ya kutila ni kasidi hee naloka nilaa kure",,1994/1/3 0:00:00 6508,"歌","聾唖のカタナに対するクズザ12","Japhetの屋敷","(kayamba song of muduruma) Dzikudza nasema chiriro nasikira nguma na baye wee kalumengala ni mugayi dzana nagololwa mayo wee kalumengala ni mugayi",,1994/1/3 0:00:00 6509,"歌","聾唖のカタナに対するクズザ13","Japhetの屋敷","(kayamba song of muduruma) hee mwana duruma wanimena aganga duruma wanimena kazi ya uganga duruma hee unasaga kuno unaphonda dzuwa pharatu wanimena kpwa kazi ya uganga duruma hee unasaga kuno unaphonda",,1994/1/3 0:00:00 6510,"儀礼","聾唖のカタナに対するクズザ14","Japhetの屋敷","(Muvoyi yugolomokpwa na muduruma na yugomba maneno.) Muvoyi: Baye. Mwana unariwa mba! Kaingu: Mwana unariwa? Mv: Unariwa. (Mv yunaigiza kurira.) Man1: Ha be phadinireni kare phapho. Woman1: Dinwani ni mwiri mumuse. Woman2: Mba amba, 'taireni.' Man2: Kauna. Kaingu: Ani yendaamba 'taireni'? Women: (yunapiga njerejere) Kg: Ye muganga unamba mwana unariwa. Muganga unauka undauya mumu nambwa nigombe taireni kare. Aaah! Una haraka yiye. (laughter followed by confused talk) Mv: Taireni. Atu: Za mulungu. Mv: Be siswi hee, be kahudzikala hunachira kpwenda kpwehu Duruma. Be ye Muduruma baye wamba una haya.Nakpwambira utu wa yuyu baye. Lakini utu uo usiuzarau. Kg: Siuzarau nami. Mv: Be si yuyu. Senzi mutu phapha muyangoni. Haya mburrrr. Baye ye mujiryama.",,1994/1/3 0:00:00 6511,"儀礼","聾唖のカタナに対するクズザ15","Japhetの屋敷","Kg: Ye Mugiryama. Mv: Anamala kamboko mba kavidide. Kg: Ye Mugiryama unamala kamboko? Mv: Humwambire mautu. Unamala kamboko. Be kamboko ka uchi wa rero. Humwambire mautu. Pia kapatikana vyo. Wapatikana ye mutumia. Man1: Wapatikana. Mv: Wa haha. Wambwa godzera dzumbero. Man1: Godza dzumbero. Mv: Undamona ye mutu wa chilume. M1: Kpweli. Man2: Kamboko hika. Kg: Kamboko hika. Mv: Achambwa hivi. M1: Achambwadze? Mv: Ye mutu wa kilume. Mutu wa kilume lakini mutu muche. M1: Mutu muche. Mv: Achimwamba ni uhole. M1: Ni uhole.",,1994/1/3 0:00:00 6512,"儀礼","聾唖のカタナに対するクズザ16","Japhetの屋敷","Mv: Ukahola, undapata dzumbe. Ala mutu yuyu, be naakale muzima. Ni ulongo hebu ni ukpweli? Muuze ye mwenye. Muuze yuyu haha. M1: Unakubali go agagomabgo ama laa we? Allah akbar. Unamba ni kpweli na tambukira ela nanyala. Mv: Godzera, godzera godzera dzumbero. Godzera dzumbero. Mutu yuyu yuna unaonyeka konyeka. Hata ni mukongo mukongo. Heka unamuhenda vino na kana dzumbere. Phondakala upata dzumbe, haya tsamukani, sambi mutu yuyu wabandikirwa ganja ni mutu wa chiche, chisha ni muganga. Muricheni aphole akale muzima. Phondakala upata dzumbe mba ni vugurirani muru. Mba muuze baye. M1: Unakubali go ganenwago, hebu kusikira? Wee kala na gongo. Hassan: Mwambe wakokoterwa. M1: Wakokoterwa ye muganga wa kukulagula wee, wakokoterwa? Achikpwambadze? Nagomba cha Bekodza vyenye. Godza dzumbero. Tsona mba. Mv: Taireni. M1: Za mulungu. Mv: Ni kamboko kano? M1: Eh! Ndo kako. Mv: Ni wa rini? M1: Ni wa rero. Hebu dze ko?",,1994/1/3 0:00:00 6513,"儀礼","聾唖のカタナに対するクズザ17","Japhetの屋敷","Mv: Ulaa hiko? Kg: Ni wa rero. Ulaa kuko kadzamani. Mv: Hebu nipani vibadzi vichache. M2: Madzi ko! Mv: Be nikpwambire mautu ga yuyu mutu wa chiche. M1: Mwambire. Mv: Na undaphola. Maana miphenga kahwanza uganga bule siswi, atu siswi. M1: Mwambire mwambire. Unga wauya photsi la kahenda mwiri. (laughter) Woman: Hata ni shilingi mwenga tu mifuko miiri. Mv: Na mahe ga mwanao baba.. M1: Kpweli? Mv: Na hukpwambire mautu. Mwakare mwanangu mulume. Woman: Anwa kare usilole vidudu.(about uchi) Mv: Ha taireni wahi. Atu: Za mulungu. Mv: Baba, hunamwambira mautu. Be hudzakongbwa, hunamwambira hudzerekezwa, hunamwambira mautu. Akakala ye mutu wa chiche baye, hata ubandikirwa ganja uzikihwa zikihwa ni yiye muganga. Wamwamba be yuyu naaphole agodzere dzumbere. Samba dzumbe waripata ni ye Kangaga. Kangaga unamumanya wee?",,1994/1/3 0:00:00 6514,"儀礼","聾唖のカタナに対するクズザ18","Japhetの屋敷","Kg: Kangaga ni ye mwenye agombaye. Mv: (yunagomba chiryomo) Haa ni hivino wahi. Kg: Aaa ni viphivyo!? Mv: Si hiyu mutu wa chiche. Uwale kamoho, na ubani wehu, na kajembe kehu, hwende ko muhoni kuko. Kg: Hwende ko muhoni. Mv: Hwende ko muhoni kuko. Hukenda ko muhoni kuko, be mimi ndakelesi. Bule. Kusagala kulola go maneno. Yuyu be undarima yuyu macheye. Arime vivi ta amale. Niwale kamoho. Baba gapatikana.. Ni kangaga. Hebu yuyu naahole. Hata kala ni mitsanga naahole, hatakala ni mavi naahole, hata akazikihwa naahole. Nidzire dza mutumia baye. Unaona. Taireni mba! Atu: Za mulungu. Mv: Be uchihenda mambo garatu baye, mutu wa chilume unahola yuyu. Kg: Unahola yuyu. Mv: Hata ko kukohola ni kazi ya bule. Lakini wadinywa. Wadinywa yiyatu pamu yiyatu yina Bekarisa mongoni, hata mutu mimi nariwa ni makobe na mabeshe. Be hata uwe mwanangu wa chilume hata nakudza baba Muvoyi. Ariye ni mutsedzangu, nahala saagazimiye, hata baba u phapha. Kafika kpwa utu wani phano?",,1994/1/3 0:00:00 6515,"儀礼","聾唖のカタナに対するクズザ19","Japhetの屋敷","Kg: Yuno Muvoyi? Mv: Taireni. Atu: Za mulungu. Mv: Be atu siswi hudzanena gago. Atu siswi huchuka kaugamanya bule. Maneno gago musigariche. Maneno gago musigasagarire nguo. Mundakudza hata haratu hariko mutu wa chilume, museme gago. Mundakpwenda na yuyu na kamoho kehu na ubani wehu, na jembe rehu. Hukakpwarute kpwarute. Mukpwaruti ni yuyu. Hata amale kukpwaruta. Mimi ndawala chinga cha moho na ubani, nigombe higo maneno, hata gakale sawa. Taireni. Atu: Za mulungu. Mv: Phondakala ta yuyu mwanamuche yuphola, mimi dza mutumia ndagula nguo, ndagula nguo ya mulungu, yende haho. Kg: Yende haho. Mv: Taireni. Atu: Za mulungu. Mv: Na mboga mboga. Be mboga ni kunde ye mutu wa chilume si mbuzi bule. Ni kunde nigule nguo baba, phapatikana mutumia ni mimi, mutsedzao wanao. Taireni. Atu: Za mulungu. Mv: Audhubilahi minashettan rajeem. Sambi ni hiuno mino anangu. Haya valani mino bahi. (kayamba resumed)",,1994/1/3 0:00:00 6516,"歌","聾唖のカタナに対するクズザ20","Japhetの屋敷","(kayamba song of rohani) soma(or swali) wee chikala u rohani, soma wee na chuo changu cha bwana rohani maulana ulana musikiti wangu ukadonda kuongolwa musikiti wee howe ni zani mayo jine simba maulana na chuo changu cha bwana mwalimu asomaye lailaa pepo wangu kataki kuondoka pepo wee hoo niredza mayo jine simba maulana",,1994/1/3 0:00:00 6517,"歌","聾唖のカタナに対するクズザ21","Japhetの屋敷","(kayamba song of rohani) marohani marohani haye yapigbwa ee marohani marohani mama swala yarabi swala",,1994/1/3 0:00:00 6518,"歌","聾唖のカタナに対するクズザ22","Japhetの屋敷","(kayamba song of rohani) rohani wee e rohani songa mbele rohani wee e rohani songa mbele si mama wala mabara muyawenu ni tsuma nivugule wauzwa ni mayo wee ee vio rohani nasonga mbele",,1994/1/3 0:00:00 6519,"呪文","聾唖のカタナに対するクズザ23","Japhetの屋敷","(makokoteri of Muvoyi for a woman who golomokpwa during rohani) Muvoyi: Haini arumwengu. Salama salamini. Kuna rero, na dzuzi na dzana. Vugula vugula salama salamini. K'oma photsi, mulungu dzulu. Undampata ye ..(inaudible).. Mayo pore. Wende razi na uzima. Usivunze vunze mwiri. Usivunze vunze magulu. Usivunze vunze mongo mongo. Vugula salama salamini. K'oma photsi, mulungu dzulu.",,1994/1/3 0:00:00 6520,"儀礼","聾唖のカタナに対するクズザ24","Japhetの屋敷","(Muvoyi shows the result of chicken divination) Mv: Taireni. Atu: Za mulungu. Mv: Munasikira chiduruma? Atu: Hunachisikira sana. Mv: Mimi nakoswa ni hiyu, lakini unagbwirwa hiyu. Ni kpweli hebu ni ulongo? Man1: Ni kpweli. Mv: Unanikosa uwe, lakini o mufundo wangu kaugbwira uwe unagbwira hiyu. Unagaona go? Nimwambire utu be wa kpweli. ..(inaudible).. Taireni mba. Atu: Za mulungu. Mv: Unamanya wee? Mino kukpwambira kpweli ni sawabu, anulaga pharatu nami na nyama. Nami nyama angu kaa kure. Aa aganga osini ni anamadzi a Muvoyi nakpwambira kpweli. Kaingu: Haswaa. Mv: Anganga osini aa asambi aphya mino ni mbere, mutu nikamwamba, muti mukulu wa uganga, udzikudza ambwa kuna mutu ni mukongo wenda lavya muhi wani? Yinakala ziro. Taireni. Atu: Za mulungu.",,1994/1/3 0:00:00 6521,"儀礼","聾唖のカタナに対するクズザ25","Japhetの屋敷","Mv: Ninakpwambira chitu be. Unamanya. Una ana angaphi wee? Una ana anne. Phana mwana mumwenga unakukosa sana ta unashononeka. Kagbwirwe ni mufundo. Unagbwirwa ye umuhenzaye. Ni kpweli hebu ni ulongo? Kg: Ni kpweli. Mv: Mimi mwenehu mwenye wakosana na baba, Bache, hata achunukirana. Sambi uganga wangu ufungika na mino simi mukosa. Nagbwirwa mimi. Ndimi gombezana na baba mino? Aa. Taireni. Atu: Za mulungu. Mv: Nakpwambira chitu hee. Japhet, Japhet una utsungu wa moyo, hata achenenda unaluma chala(decide in one's mind to do something about it). Taireni. Atu: Za mulungu. Mv: Utsungu wa Japhet, unaona, ugandamira mutu phapha. Kg: Utsungu wa Japhet be ugandamira mutu. Mv: Ugandamira mutu phapha. Ariye ta siye mukosa. Hata mukosa ni munjine. Sambi utsungu wa Japhet ugandamira mutu phapha. Taireni. Nakpwamba hivi bee. Kg: Haa unambadze? Mv: Hunahenda kazi yehu sino. Kumba undakpwenda Kwale, undakpwenda Chinango,, undakpwenda Vigulungani, lakini dziloni dziloni. Taireni mba. Atu: Za mulungu.",,1994/1/3 0:00:00 6522,"儀礼","聾唖のカタナに対するクズザ26","Japhetの屋敷","Mv: Naagbwire kaha ra madzi yuyu Japhet dziloni. Akagbwira kaha ra amdzi, ambe vivi, 'siwe wee. Sinawe kondo.' Chisha naagombe phapho vivyo. 'Siwe wee. Sinawe kondo. Mwanangu mulume kamare undakudza risa, mulume kamare undakpwenda sukuli, mulume kamare undafaulu, unirehere mukahe na unga wa ngano. Siwe.' Kg: Siwe. Mv: Puh! Puh! Puh! Unasikira mba? Chiryangona chiratu chidogo chindakala chidzusa phatu. Taireni. Atu: Za mulungu. Mv: Gago bahi. Kg: Dza yuya mukongo yendakala unahendwa dza gara na kakosere yekosa ni munjine. Yuya mukongo dza yuya ni dza yuphiye? Mv: Ni yuyu! Ni yuyu! Kg: Ah. Ni yuyu. Mv: Taireni mba. Atu: Za mulungu. Mv: Si munjine. Ni yuyu. Agbwire kaha ra madzi Japhet ambe vivi. 'Tsiwe wee!' Kg: Tsiwe wee.",,1994/1/3 0:00:00 6523,"儀礼","聾唖のカタナに対するクズザ27","Japhetの屋敷","Mv: Ye mutu wangu, achikala yundakumbuka ye mutu wangu undakudza agbwa maguluni, lakini siwe mwanangu, sinawe razi, sinawe makosa, kunikosere. Amufukire mahe yuno dziloni. Chisha phapho phapho, na asiphariche phapho. Yuyu Japhet una utu moyoni. Yuyu Japhet unaluma chala. Wakoseka ta ni bahi phapho. Taireni mba. Kg: Za mulungu. Be kpwanza phapho kpwanza vivi kakala udziniha nami ukadza niimisa, ni ngari dzimureha phapha ukamwambira uwe mwenye maana Japhet u chidini dini. Mv: Hebu kamwihe adze. Kamwihe kare adze. Kg: Hebu mwihe ye abayo uvyere mwambe.. (Japhet was called in.) Mv: Baba, udzikpwenda pigirwa mburuga ni kuku. J: Haya yudziyipigadze ye kuku. Mv: Udzipigirwa mburuga ni kuku. Taireni mba. Atu: Za mulungu. Mv: Nakpwambira utu. Na utu uo, wuutiye phapha. Wambe yuno mutumia yuno wa amvi yuno, hata kofiaye ni zo amvi kare, nami ndo nihenzavyo. Nazipiga sabuni na kuzitsana nenda nikazuze sina haja na kofia. Yinatosha yiyi Muvoyi Umazi wa Mbega. J: Amba warichirwa. Mv: Yinapiga hanga ivu yiyi.",,1994/1/3 0:00:00 6524,"儀礼","聾唖のカタナに対するクズザ28","Japhetの屋敷","J: Warichirwa ni Mwajego. Mv: Unatunga utu wani? Nawe piga butsa tu. Kuku ukudza na makodza. Uyatu kuku upiga mburuga zako uwe. Taireni mba! Atu: Za mulungu. Mv: Hiyu kuku udzefa k'oma. Nikamulola o ufi wa kuku uo, yo konaye yilaira kpwako uwe. Taireni mba. Atu: Za mulungu. Mv: Sino undakpwenda Chinango, undakpwenda Mwaluphamba, undakpwenda Mikokoni. Lakini dziloni uwe mwenye mwiri. Ni mwana wa ani yuno? J: Ni wangu. Mv: Ni wako? Kunaye kosa yuyu. Lakini una utu baba, una utu. Na utu uo udzikutiya mwiri peho. Una utsungu hata roho yinaaka. Unaona. Wakoswa ni hiyu. Wakoswa ni hiyu. O utsunguo kaumugbwira yuno, unagbwira mutu munjine. Taireni. Atu: Za mulungu. Mv: Sino hundauka dziloni, lakini huchuka huchimala, hudzuka sino hudzikpwenda kpwehu, saa mwenga ya usiku kabila kutsumiza(kuhenda chitu chochosi), gbwira kaha ra madzi. Yiyatu nyumba yilalayo mwanao, umuzagaze. Hata kumba ni yiyi, umuzagaze phano wambe vivi. Nakpwamba utu be. 'Tsiwe. Mwanangu tsiwe. Na uzuni na utsungu roho yinaaka, lakini siwe. Ugbwirwadze mwanangu wee?' Taireni. J: Za mulungu.",,1994/1/3 0:00:00 6525,"儀礼","聾唖のカタナに対するクズザ29","Japhetの屋敷","Mv: Umufukire mahe yuno mwana yuno. Puh! Mwana uwe chikala ni gago kpweli, hebu vuguka. Umufukire mahe yuno. Unaona. Sambi uriche Muvoyi na yuyu. Maana nina vitu vyangu virivyo ninavimanya kukala yuyu yuna hivi na hivi. Kuku yudzefa chik'oma. Kuku yudzefa chimufundo. Kuku yudzefa kanwa ra mutu. Taireni mba. Uhende hivyo. Udzisikira? Usinudzidze usinambe, 'Be phano nakoswa ni nyani?' La la la la! Senzi hivyo mino. Ala wakoswa. Wakoswa ni utu uwe phapha. Chisha naidima kukpwamba vivi, taireni. Kukoserwee! Ah, tani bahi phapha. (to anamadzi) Mv: Ni hivino anache. Mudzipiga musambala mba? Mba ndivyo? Ni sawa. Ihani mulungu chisiku. Udze pho buku bomu kare. Chisiku ye mulungu mumutsanganye kare muriche, mudze ro buku bomu kare hwendeni. Alaphi kuku? Kuku naakale tayari kuku. Naasikale kure kuku. Gari: Aa ko kanda kuko figani. Mv: Chisiku tu, chisiku tu. Mulungu chisiku tu. (kayamba resumed)",,1994/1/3 0:00:00 6526,"歌","聾唖のカタナに対するクズザ30","Japhetの屋敷","(song of muduruma) hoo uganga duruma wee unambwa wende duruma wee duruma wee unambwa wende duruma howe naguza tandara nkambwa nende duruma nyika",,1994/1/3 0:00:00
446,"解説","キブリ","Katana Chenga(letter)"," There is a chivuri that is believed it is staying within the body of a human being. There is a chivuri which can be taken by evil spirits from the body and it is sent to big caves or muzukani or maziyani or big trees. There is chivuri which can be taken from human beings by atsai. And there is the really chivuri like shade of anything. Symptoms of chivuri are: when a mutsai has taken chivuri, the patient usual vommit, headache, and if you look at the patient's eye you cannot see the pupil. Even if you wave your finger through the eye you cannot see your image.
キブリ chivuri は人間の身体の中にあると信じられている.キブリは悪霊(evil spirits)によって身体から奪い取られ,大きな洞穴や,ムズカ muzukani や湖 maziyani や大きな木のところに持ち去られる. またキブリは妖術使いによっても奪われうる.また実際の物の影のこともキブリという. キブリの症状は,妖術使いがキブリを奪い取ったとき、患者は通常,嘔吐し,頭痛する.そして君が患者の目を覗き込んでも,瞳(に映った影)を見ることができない.たとえ君が(患者の目の前で)指を振っても,患者の目の中に君自身の像を見ることはできない.","chivuri,utsai,p'ep'o,妖術,憑依霊,影",1984/4/22 0:00:00
487,"解説","クズザ","Ali Mashua(letter)(Mulafyeni)"," A muganga who is called Ali Mashua staying at Mulafyeni, he was explaining the behaviour of evil spirits and the waganga of evil spirits. He is saying the time of treating a patient whom his chivuri was taken by evil spirits sometimes to fetch a chivuri it is a problem to the waganga. Chikukuzi is said it contains evil spirits in it. So this evil spirits are believed they can take your chivuri and send it into caves or big lakes or in a muzuka or to a bushu anywehre. And the muganga is supposed to follw the chivuri where it was sent. So the muganga he was telling me it is difficult to fetch a chivuri because if your defeated, you can even die. So anothre muganga at Burani he was going toFetch chvuri in a dam(ziya).When he reached there, he dipped his hand inside, the bottom of water, and his hand couldn't come out again, because it was caught by evil spirits. So at that time the muganga asked his members to work hard playing the kayamba but he was defeated to fetch the chivuri. His hand came out but he failed. Then hey went back home. After three days the muganga was caught by simple fever and he passed away. So if you are not perfectly trained, you can be overpowered by the spirits. The parents fo the patient fetched another muganga who was able to fetch the chivuri back to the patient.
ムラフィエーニにいるアリ・マシュアと呼ばれる一人の呪医、彼が悪霊の振る舞いと、悪霊の呪医について説明してくれた. 彼はそのキブリが悪霊によって奪われた患者を治療する時間、ときにはキブリを取り戻しに行くこと、それが呪医たちにとって大変なのだと話している. 旋風 chikukuzi は,そのなかに悪霊がいると言われている.それは人のキブリを奪って,それを洞穴や大きな湖,ムズカや,どこかブッシュに持って行ってしまう.呪医はキブリが持っていかれた場所まで,キブリをたどっていくとされている。その呪医はキブリを取返すのは呪医にとって困難な仕事だと私に話した.もしそれに失敗すると呪医は死んでしまうことさえあるからである. ブラーニの別の呪医は溜池 ziya に持ち去られたキブリを取戻しに行った.彼はそこに着くと,腕を水の中にずっと底の方まで差し入れた.すると彼の腕は水から抜けなくなってしまった.それは悪霊に捕まえられてしまったのである.そこでその呪医は彼の弟子たちにカヤンバをもっと激しくうち鳴らすよう命じた.しかし彼はキブリを取戻すのに打ち負かされた.彼の腕は水から出ることができた.しかし彼は失敗した.彼は帰宅したが,その三日後,熱を出して死んでしまった.完璧な技を備えた呪医でなければ,悪霊に力負けすることもある.その患者の両親は別の呪医に依頼し,彼はキブリを取戻すのに成功した. ","chivuri,kuzuza,chikukuzi,ziya,p'ep'o",1984/4/22 0:00:00
2737,"解説","キブリと夢","Murina Chimera","Hamamoto(H): Nasikira chikala mutu akiloha kutu kunjine ko ndosoni, manya chivuriche chikpwenda kura kpweli. Murina(M): Eee. Unaidima kumona mutu fulani ko ndosoni. Unafikiri unamona ye mutu mwenye. Aa aa. Manya ni chivuriche ye mutu tu. Yaani chivuricho chinenenda usiku, chichichona cho chivuringbwa cha ye mutu. H: Yaani chivuricho chinaona utu usiku? Lakini tsi uwe mwenye ambaye unaona utu? M: Uwe kuona. Uchikala urere, samba unafinya matsogo? Unaonadze? Ni chivuricho ambacho chinaona ko ndosoni.","夢,ndoso,chivuri",1991/9/4 0:00:00
Hamamoto(H): 聞くところによると、人がもし別の土地を夢で見たとしたら、その人のキブリが実際にその土地に行ったということだと。 Murina(M): そうとも。あなたは誰それさんに夢の中で会うことができるね。あなたはその人物そのものに会っていると思うかもしれない。いえ、いえ。それはその人物のキブリなんだよ。つまりあなたのキブリが夜に出歩いて、その人物のキブリに出会ったというわけさ。 H: つまり、夜(夢の中で)しかじかのものを見ているのはキブリなんですか?それを見ているのはあなた自身じゃないと? M: あなたは見てませんよ。だって眠っていて、目を閉じてるんじゃないかい?どうやってあなたにものが見えるっていうんだい。夢の中でものを見ているのは、あなたのキブリなんだよ。
13,"解説","祖霊1","Jawa wa Mwero(Bwana Muganga)","Q: Sambi yino k'oma ni utu wani? A: Kukala sambi wafererwa,sambi kpwenda gomba na k'oma. Yiyatu ni k'oma. Na k'oma yakukala urere,ndosoni sambi kuloha,zinaihiwa k'oma ziratu. Ala k'oma yenye ni ya kugomba phatu. Mut'u ambaye wafa sambi unagomba naye,kukala mino niricha maana utsinituwe,wala kumba unashida usiku ugala nindakupha. La vino sina. Niricha. Yiyatu yinaihiwa k'oma. Ala k'oma yenye yiriyokala ni kulosa ni kama kudzilohera ndoso kama sambi kuloha una anzio hinyano udzigbwirikana nao,yiyatu yinaihiwa k'oma. Roho hwambe kukala ndo chit'u ambacho chidzika mwanadamu,kpwa yiyatu roho ndio ambayo yikala ni misili ya phapha. Be tsimanya kukala yiyatu roho,hata ukakala unaloha. Ni unaloha kpwa sababu u muzima. Ala chikala kukala udzefa kpwidima kuloha kahiri,hata kumba unaloha la uratu ulohio,awambe kukala kaundamanyikana. Zaidiye ni uwe udzaye ukalohesa mut'u.","k'oma,ndoso,kuloha,祖霊,夢,祈願",1983/1/1 0:00:00 14,"解説","祖霊2","Jawa wa Mwero(Bwana Muganga)","A: Yiyatu roho kpwakusema kpweli,roho nawambe kukala ni chivuri, ni upepo t'u uratu. Na uratu upepo sambi unaidima kukala u hewani t'u. Kumba unenda dzulu, kumba unendaphi, ala u hewani. Maana unaidima kudza hata dza vivi kala urere,ukaona mut'u ukudza, akadza akakulamusa kpwamba wambadze,tsina ut'u,tsimanya hiwe na chiamba unamulola ni yiye mwenye. Hata ukalamusana naye. Be uratu natumaini ni upepo pharatu. Ichikala udzefa, nyo upepo ni kulaa. Maana muduruma kufakpwe be wolagbwa ni p'eho,kugaluka ziratu p'eho zichilaa,zichiphunguka kuratu ndani ni bahi. Kaidima kudza kahiri pumuzi. Yiyatu roho roho be ni upepo t'u kuratu ndani. Uratu upepo uchilaa wosi,undakala kuna nafasi. Maana mimi nariheza kare vya kufa na nichisirikisa. Kukala sambi hinyo at'u anagomba naasirikisa. Lakini sambi zizi pumuzi kukala kazindakpwenda tsini,hata zende zikawale upepo wa kukala nilavye sauti nigombe,nichishindwa. Be! Nasindwa vyenye na nasikira wakala u mukongo. Nakala tsi mukongo. Nagbwirwa ni ut'u, hata tsiumanya uo. Wa gafula. Sambi hata be nichisagala vivi be hata nyuhe juruu. Hata phapha chihini nahendwa unulwa, nichirorerwa phatu kuchini,nichilazwa. Nyuhe zinalaa t'u, hata sambi kugaluka kumanya be sambi mimi ninafa vivi. Na nidzigbwirwa kauli zosi tse. Sina sauti. Kumba sauti kugomba ni p'eho zilae kuku tsini zambuke dzulu. Je chiamba kukala zidzambuswa kuku dzulu na kazuye tsini,kugomba. Sambi uratu ni upepo,ni upepo unaenenda mulunguni katika aridhi ya phapha peponi t'u, kuzunguluka unaenenda.","ndoso,kuloha,夢,心,roho,chivuri",1983/1/1 0:00:00
15,"解説","祖霊3","Jawa wa Mwero(Bwana Muganga)"," Hamamoto(H): Sambi, anamba kukala k'oma ni chivuri, ni vivyo? Jawa Mwero(JM): Eeh, ni chivuri t'u, ni upepo. Sisikire mut'u yudzefa, mut'u yudzefa, be uu mwiri ni udongo. Lakini chiratu chivuri, chiratu chivuri be awambe kala ni p'eho. Maana kakuna chitu ambacho chaikpwa ni mulungu mwenye ndani. La chigagaluka sambi, chindalaa kahiri pharatu, hata chikaenende kare chindakpwenda kut'u kunjine,natumaini ni vikomu. Maana chiratu uchiuka, unauka t'u.La, zilaazo ni p'eho. La sambi kuratu kulohesa mut'u, unalohesa mut'u, kpwa ili ya kukala ziratu jinsize unamumanya unaidima kudza uratu upepowe. Eeh.
Hamamoto(H): ところでこのコマ(k'oma)[^koma]とは、どんなものなんでしょうか? Jawa Mwero(Jm): もしお前さんが、(近親者に)死なれたら、さて、お前はコマと話しに行く。それがコマだよ。そしてコマというのは、お前は眠っている、その夢の中にいる、お前はそれらを夢に見る、それらもコマと呼ばれる。でもコマそのものは、(特定の)場所[^kuhatsa_koma]で話しをする相手のことだ。死んだ人、さてお前はその人と話しをする。「私を放っておいてください。私に付きまとわないでください。」あるいは「もしかしたらあなたはしかじかの要求をもっている。私はあなたに差し上げましょう。でも今は持ってません。私を放っておいてください。」これがコマと呼ばれるものだ。 でも夢を見せるコマそのものは、お前自身の夢の中にいる。例えばお前は夢を見る。お前は夢を見る。知っている人たちがいる。お前はその人たちと交流する。それがコマと呼ばれる。 ロホ(roho)[^roho_here]は、言わば、人間の中に安置してあるものだよ。というのも、ロホはまさにこの辺(胸の中心部)にある。さあ、私はわからないんだけど、お前が夢を見れば、このロホが...。お前が夢を見るのは、お前が生きているからだね。でももしお前が死んでしまったら、お前はもはや夢を見ることはできない。もしかしたら(死んでも)夢をみるのかも、でも夢を見ていることは、私たちにはわからないだろう。それ以上にね、(死んだら)お前さんはやって来て人に夢を見させる者になる。
Jawa Mwero(JM): 本当のことを言えば、ロホはキブリだと言えるね。それ(死んだ人のロホ)は単に風(「気」?)だよ。そしてその風はというと、空気中にしか存在できない。それは上昇していくかもしれないし、別のところにいくかもしれない、でも、空気中にいる。だって、お前さんが眠っているそのときにそれはやって来ることができるんだから。お前さんは(夢の中で)、人がやって来るのを見る、その人はやって来てあなたに挨拶をする。「ご機嫌いかがですか」「何も問題はありません。あなたはどうですか」。そしてお前さんがその人をよく見ると、まさに彼(死んだ人)その人だ。お前さんはその人と挨拶し合う。 ねえ、私は思うに、そこにいるのは風なんだよ。もしお前さんが死ぬと、その風はお前さんから出ていく。だって、人間が死ぬっていうのは、風に殺されるってこと。それらの風が(人の身体から)出ていってしまうにつれて、風が身体の内部で減少してしまう。それまでさ。人は二度と息を戻すことはできない。あのロホっていうのは、ねえ、風なんだよ。身体の中のね。風が全部外に出てしまうと、お前さんにはもう望みはない。 というのも、私は死ぬことをちょっと味わったことがあるんだ、耳は聞こえていた。さて、周りの人たちが喋っているのが聞こえていた。でも、さて、息が下におりていかない、息を下におろして風をもらって、声を出して喋ろうとした。でも、できなかった。ああ!全然できなかった。そして(人が)こいつは病気だったんだと言うのを聞いた。でも私は病気じゃなかった。私はなにかに捕まえられたんだ。そのなにかが何かはわからない。突然の何かだ。さて私はこんな風に腰をおろしていて、ただ涎がじゅるじゅる。ここの椅子に持ち上げられ座らされた。そして茣蓙を探してもらって、そこに寝かされた。涎はひたすら流れ出る。そしてついに私は、ああ私はこうして死ぬんだなとわかった。私は声をすっかり捕らえられていた。口がきけなかった。なんと声でしゃべるってことは、風がこの下の方から出て、上に上昇させないといけないんだよ。でも、もしこの上の方に上昇しても、下に帰っていかないとどうなる?お前は口がきけない。 というわけで、それは風なんだ。(死ぬと)風は天に向かっていく。ここ風の領域を周回していくんだ。
Hamamoto(H): ところでコマ(k'oma)は、キブリ(chivuri)なんだと言われますが、そうなんですか? Jawa Mwero(JM): そう。キブリにすぎない。風なんだよ。人が死んだら、人が死んだら、この身体(mwiri)は土塊(udongo)だって聞いたことないかい?でも、あれキブリ、あのキブリは風のようなもの。なぜならムルング(mulungu87)によって中に置かれた(特定の臓器のような)モノなんかじゃないから。(モノだとしたら)それが変化して、そこから出ていって、あちこち動き回って、別の場所に出かけていくなんて、私が思うに、難しい話だよ。お前が(この世から)去るときには、お前はただ去っていくだけ(いなくなるだけ)。出ていくものは風なんだから。ところで人に夢を見せることだけど、(お前は死んだら)人に夢を見せる。お前は彼の道を知っているので、彼の風のところにやって来ることができるのさ。そうとも!
25,"解説","祖霊5","Jawa wa Mwero(Bwana Muganga)"," Jawa Mwero: Natumaini ni aa ana a dzitso ndio ambao anatsembera utsiku. Ano ana a dzitso aikpwa afanye kazi yaani? Aikpwa ni gulopu. Ana a dzitso samba nidza vivi. Uwe uchinilola go matso gangu unadzona,na mimi nichikulola go matsogo nadzona. Ni kama chilolo t'u. Sambi karache ni gulopu ara ario mura ndani? Bemba chidzako aratu ndio awalwao ni at'u a vivuri. Na uchiwalwa,ukakala mukongo. Ukala mukongodze? Ara anawala kpweli ama awala p'eho? Ni p'eho t'u. At'u a vivuri samba ni p'eho. Namba aratu awala upepo kpweli aratu,hunayugbwa ni elimu ya aganga ala ni upepo kpweli. Mba ye ni alae phapha ambe ninenda maziyani chilaa hipho unenda wala tophe t'u. Mino naona muganga mumwenga unamba ni p'eho t'u,dza vivi mut'u uphisane naye,mba haya,mut'u unafuta kare lunyasi unenda henda manenoge(邪術をかける),ha udzikuwala kare chivuri viratu. Udzikuwala p'eho. Natumaini ni upepo baye. Ala tsi ana,aa ni kulembana. Yino ni gulopu t'u,ni matso t'u gano ga konera. Na achikona ye muganga mpaka akulole kuku matsoni, kumba wawalwa chivuri jeri. Akukotorere matso, akulole, hata kumba ni chivuri cha malalaika. Chila hipho unamba aa yuno wawalwa yuno. Aa ni mila za anganga t'u zira. Hata ye nikukala waolaga abaye au mbariye, sambi achilola mo ndongani hata unamba chiarya mayo nitsekani chivurigbwa cha mulungu,chiarya mayo nitsekani chivurigbwa cha mulungu. Uratu ni upepo,vyovyako usemavyo baye,ni kama mufano wangu mimi kupimira na akili yanguni upepo t'u. ","k'oma,chivuri,祖霊,瞳",1983/0/0 0:00:00
私が考えるに、あれら「目の子供たち(ana a dzitso =瞳孔)」こそ、夜になると出歩いていく者たちだと思う。あれら「瞳孔」たちは何の仕事をするためにそこに置かれているんだろうか。それは電球(gulopu184)なんだよ。瞳孔っていうのはこんなふうなんじゃないかな。お前さんが私の目を見ると、お前さんはそこに自分が見える。そして私がお前さんの目を見ると私には自分が見える。ただの鏡みたいなものだね。つまり、電球さ。その中にいる者たちは?ときに連れ去られるそいつらが、キブリだよ。そしてお前さんが奪われたら、お前さんは病気になる。なんで病気になるんだい?奴ら(妖術使いたち)は、本当にあれら(目の子供たち)を奪ったんだろうか、それとも奴らは「風、気体(p'eho)」を奪ったんだろうか。「風」だけだよ。キブリっていうのは風なんだよ。 奴ら(妖術使いども)はたしかに「風」を奪っているんだと言いたい、奴らは。私らは、施術師たちの術に惑わされているけれど、たしかに「風」なんだよ。だって、施術師は、ここを出て私は池に行くよ、と言うけれど、その後でそいつは泥をとりに行くだけ。私は、ある施術師が「風」だって言うのを見たよ。こんな具合だね。お前が人とすれ違う、そう、そいつはすでに(お前が踏み倒した)草を一撫でして、行ってそいつの妖術をお前さんにかけるのさ。はあ、そいつはとうに、そんなふうにしてお前のキブリを奪ってるんだよ。そいつはお前さんの風を奪っていったんだ。私は思うに、風だね、そう。でも子供たち(目の子供たち=瞳孔)なんかじゃない。そんなの嘘だよ。それは電球にすぎない。ものを見るための目だよ。そして施術師はお前を見ると、必ずお前の目をじっとみる、そして(言う)「お前さん確かにキブリを奪われてるよ」ってね。そいつはお前を目を凝視して、お前を見て、なんとライカのキブリだね(と言う)。そして皆に「ああ、この人はもって行かれてるよ」と告げる。全部、施術師たちの流儀にすぎないよ、それらは。(妖術によって奪われたキブリを取り戻す施術をする)施術師は、その父親あるいは一族の者を殺害した(それによってキブリを取り戻す瓢箪を作った)ということだけど、瓢箪の中をのぞいて、「(私は)お母さんを食べたよ、ムルングのキブリよ、私を笑うがいい。お母さんを食べたよ、ムルングのキブリよ、私を笑うがいい」とか唱えるよね。それも風なんだよ、お前さんが言うようにね、私自身の、私が知恵をしぼって推測した一つの説だけど、風に過ぎないんだよ。
↩ ↩ ↩ ↩ ↩
↩ ↩
tsovyaの別名とされる「内陸部のスディアニ」の絵 ↩
↩ ↩ ↩
結婚式における新婦連れ出しの行列 ↩
↩ ↩ ↩ ↩ ↩
↩ ↩ ↩ ↩ ↩ ↩
↩