about nyuni, by Bembeyu Dani, Mar.3, 1994(interviewed by Hamisi Ruwa)

8301,"問答","ニューニの種類と治療1","Bembeyu_Dani","Ruwa(Hamisi): Kuna chiza cha nyuni? Dani: Chiza cha nyuni. R: Kpwa uvyalwa dza viratu. D: Kakuna. R: kakuna? D: Ta ni ndonga yenye umuvunge, umufanyire pingu. Umufanyire pingu. Ni umuvunge umale, umufanyire pingu. Ya kumurinda uyatu nyuni asimuyire kahiri. R: Ooh uyatu mwana ndiye ariye unamufanyira? Na ye memutu? D: Memutu kana pingu. R: Kana pingu? D: Ni kumuvunga ye memwana na ye mwana. Haya yuno mwana unamufanyira pingu. Maana nyuni a mwana alaa kpwa memwana. Sambi achidzaona iyatu pingu, kadza. R: Na kulengana na mutumia munjine unamba, nyuni ni kama nyama a baharini na a dzulu kama dza vivi ano, ano mwaha. D: Nyuni.. nyuni a namna mbiri. Kuku pwani kuna nyunie. Na kuku nyika kuna nyunie. R: Nyika. D: Nyuni wa pwani, mubomu sana ni kungugu.",,1994/3/3 0:00:00

8302,"問答","ニューニの種類と治療2","Bembeyu_Dani","Ruwa: Kungugu. Dani: Ndiye nyuni mubomu wa pwani. R: Ugbwiradze ye? D: Yiye unaidima kugbwavukira mwanache, sambi ukamona matso ga kopa. R: Eh! D: Na unalaa nyuhe. R: Ooh, kungugu ndiye alavyaye nyuhe? D: Eh, ndiye alavyaye nyuhe. R: Na matso kukopa. D: Ndo mwana unasira mukono na chigulu, hee, gigiri gigiri. Na unalavya nyuhe, manya ugbwirwa ni nyuni wa pwani, kungugu. R: Ooh. D: Achikala sambi ugbwirwa ni hiyuno wa nyika, unaidima kuhenda gano madzikombe vino. Ukaona matso galugalu galu, na madzikombe udzigahenda vino. Chidzako unagbwayula ameye. Ni chilui. Ndiye nyuni mubomu wa nyika. R: Ooh nyuni mubomu wa nyika ni chilui. D: Chilui. Nyuni ni ao airi tu. R: Eh! D: Hata ara anjine ara ni kubandikiza ala nyuni ni o airi tu.",,1994/3/3 0:00:00

8303,"問答","ニューニの種類と治療3","Bembeyu_Dani","Ruwa: Ano dzuni, mba nasikira dzuni bomu. Dani: A ah, dzuni ni chitu cha kufunga ni muhaso ura. R: Eeh! D: Dzuni ni muhaso. R: Ooh. D: Maana paka apungbwe yuya ati. Na akasindikpwe na kuku mweruphe. R: Ni dzuni hiye? D: Ni muhaso ura wa pindi. Atu kuhenda hegerwa. R: Usindikpwa muyuni. D: Muyuni. Ni muhaso be uratu. R: Ooh. Ura ni muhaso wa kuhega ura wa dzuni? Ooh. D: Ala nyuni enye mumu, o nyuni asilia ni chilui na kungugu basi. R: Ooh Waa! Maana kuna aganga anjine ana mutsere wa nyuni. D: A aah. Aratu ni konjeza onjeza tu. R: Kumba ni chivesa tu? D: Ni konjeza onjeza tu. Dza ndonga bomu, be kuyifunga funga tide hikuno kanda kanda. Kuyifunga funga ta phanjine yina chikonde cha mbuzi, vikonde vyenye vya mbuzi, lakini kuno yifanyirwa adide adide. Be usambe aratu anjine ni uganga. Aa ni chivesa tu. La nyuni.. Ela ndonga yiyatu bomu be ndiye yenye uganga.",,1994/3/3 0:00:00

8304,"問答","ニューニの種類と治療4","Bembeyu_Dani","Ruwa: Oh, na uno murinzi wa muchetu.. Dani: Uratu murinzi uratu.. urehewa(originally written "urewa", later corrected by Katana for "urehewa") ni uyatu nyuni ariye na uyatu mwana uyatu, usegere phapha maziyani. Sambi ndipho umufanyirapho murinzi muchetu. Akamufanyira pingu, kuhendavyo nini sambi garatu maziya gakauya to. Maana ganaamwa ni uyatu nyuni ariye na uyatu mwana. R: Eh, ooh. D: Sambi gana vidudu. Ndo gaikirwa pho murinzi, gakambwa nagarindwe. R: Ooh, ganarindwa ni uyatu murinzi sambi. D: Ganarindwa ni uyatu murinzi sambi, achamwa maziya ni madzo. Unaidima kona mwana kadzuhuka, lakini achamwa unaphaphika. Achamwa unaphaphika. Ni garatu maziya sambi. R: Na dza ano.. sambi ano.. yuno nyuni wa kuno nyika, maana mwana nasikira achigbwavukirwa ni nyuni, kuratu kuvungakpwe kuna vituo maalumu. D: Eeh, maana aratu a nyika sana, unaidima kumuvunga tsuluni. Ukamuvunga muyuni. Niwa nyika. Wa pwani unamuvunga ta muhalani. R: Ta muhalani. D: Na dzalani. R: Na dzalani. d: Ndo avungbwamo.",,1994/3/3 0:00:00

8305,"問答","ニューニの種類と治療5","Bembeyu_Dani","Ruwa: Ooh muhalani na dzalani ni wa pwani. Dani: Ni wa pwani. R: Alafu tsuluni, muyuni... D: Eh, tsuluni, ni chilui yuya wa nyika. R: Ni chilui wa nyika, eeh. Kpwa hivyo viratu ndivyo vituo vya nyuni viratu? D: Ndivyo vituo vyao vya nyuni viratu. R: Mba nasikira mwana uchimuvunga muratu, chikala udzimuvunga nyuni kumuchiza na muratu kahiri. D: A ah, kumuchiza. Maana mba uchimuvunga pharatu sambi ye nyuni udzikpwenda mwika pharatu. Sambi kachira na hiphara. Ndo anambwa achetu kaarima tsuluni. R: Eeh. D: Karima tsuluni. R: Muchetu ambaye penjine mwanawe wavungbwa. D: Wavungbwa tsuluni. Kachira phephi na tsuluni. Chikala wavungbwa muyuni kuchira phephi na muyu. Maana viratu ungamuvunga, dzako unawala garatu magoya ga kuku na uhumbo. na nanio na yiya tambo. Magoya go udzigaika pharatu. Na mihiye pharatu. R: Ooh. D: Pharatu ni phatu ambapho udzikpwenda mwika uyatu.",,1994/3/3 0:00:00

8306,"問答","ニューニの種類と治療6","Bembeyu_Dani","Ruwa: Udzikpwenda musindika sambi uyatu nyuni? Dani: Alafu we kpwenda kahiri. R: Oooh. Na kara karingo maanaye ni tuwani? D: Kara karingo mba ndo kala undaika yiya miyo. Mba ye muchetu undakala phano ndani. R: Mmh? Tsini ya.. dza wamba u muvungurini? D: Sambi muchetu unalala chifune fune phapho. Sambi unamuvunga pharatu. R: Na yuya mwana? D: mwana uchere mudzini. R: U mudzini mwana? D: U mudzini. R: Hata unenda na uyatu muchetu pengine dza ni muyuni vivi, unenda na ye muchetu. D: Eh, dzako unamuvunga karingoni. Unamuvunga haya, alafu unamala. Sambi unalongoza na njiraye, mwana naye unadza na njiraye. R: Aah, muchetu unagbwira njiraye, asigbwirane? D: Eeh, asimone ye mwana. Ye mwana unadza na njiraye. Adze akale pharatu phodzikala ameye. R: Eehe. Unamulaza viratu chifunefune naye? D: Eeh, umuvunge kahiri. Alafuye ko karingo pho dzulu ndipho kala undaika ura uhumbo wa kuku na tamboye na magoge.",,1994/3/3 0:00:00

8307,"問答","ニューニの種類と治療7","Bembeyu_Dani","Ruwa: Ooh, na yiyatu mihaso. Dani: Na yiyatu mihaso. Riratu vuo rodzivungira unawala kavandake. Mba ndo uringoni pho? Unaika phapho na uhumbowe phapho. R: Udzimusukuma. D: Udzimusukuma. Sambi uchifika pharatu, wenda tosa kombe za memwana. R: Lwaphi sambi? D: Ko mudzini. R: Ko mudzini? Ehe. D: Unawala kombe za memwana, na za mwana utsanganye ufanye pingu. R: Na za kuku(hen)? D: A ah, za kuku kutosa(neg). R: Kutosa? D: Eeh, ziratu za memwana, na za mwana uzitsanganye phamwenga. Haya. Be za kuku undazitosadze na za kuku udzizisindika phara na yiya mihi. R: Oooh. Higara magoya udzigasindika pharatu. Kpwa hivyo yuya kuku unamuwala chiryangona cha tuwani? D: Cha magoya, na uhumbowe, unamupha hiyuya chilui, ndo mbogaze. R: Vyoo!",,1994/3/3 0:00:00

8308,"問答","ニューニの種類と治療8","Bembeyu_Dani","Dani: Eh, unamupha mbogaze arye. Sambi unawala hizira kombe za mwana na memwana, unazitsanganya. Unazilingalinga na muhaso. Unavika mwanao. Ruwa: Unamuvika mwana sambi. D: Kauyirwa kahiri. R: Ooh. D: Udzelewa hipho? R: Ee. Na wa pwani kana pingu? D: Wa pwani una pingu vivyo. Una pingu vivyo. Unavungbwa na ye kuku mwiru na mweruphe naye. Lakini unapingu ala pinguye kahenda murinzi. R: Aa yuya wa pwani kana murinzi? D: Kana murinzi. Wa murinzi ni wa hiku. Wa pwani una pingu. Be ya ye mwana bahi. R: Ura, murinzi pia nao una viryangona dza viratu vya kombe vivyo? D: Eh, una viryangona nao. Una viryangona. Uwale lukombe la phanga. Haya na lunyoga la nyaa. Nyaa unamumanya? R: Mmh. Aratu nyama ambao pia anambwa ni nyuni? D: Aa kugbwira gbwira ee. R: Ooh, kpwa hivyo unawala viryangona viratu ndivyo virivyo unatengeza pingu. Na phana pingu na mapande mba pho phenye murinzi. D: Ni pingu na vigongo viiri. Vigongo viiri vinagbwirana hivino. vigbwirana vino mba. Ndo wihwao murinzi. Ndo hiphano dzulu phana pingu phapha.",,1994/3/3 0:00:00

8309,"問答","ニューニの種類と治療9","Bembeyu_Dani","Ruwa: Eeh, yaani chigongo... Dani: Chiratu chigongo chindahumbulwa. R: Ehe. D: Upate lugbwe. Lo lugbwe lilo lundachira na kuku, ta ludze lihumbule yiyi pingu kuku. R:(laughing) Nahenza niphalole chividzo. (laughter) D: Hiphano! R: Chigongo chi hiphano tsini. Alafu chinjine chi dzulu? D: Chi dzulu. Maana vitsonga viiri. R: Ehe. Alafu unahumbulwa kulaa tsini ta dzulu. D: Unanza kuhunga yiyi pingu kpwanza. R: Unahunga pingu hikuno dzulu sambi. D: Eh, unahunga pingu hikuno dzulu. R: Ehe, phenye chigongo hichino cha dzulu. D: Eh, sambi kudzihunga pingu hikuno dzulu. R: Eh. D: Sambi lugbwe unalidunga na hiphano lunalaa hikuno.",,1994/3/3 0:00:00

8310,"問答","ニューニの種類と治療10","Bembeyu_Dani","Ruwa: Unadunga kulaa phapha phenye yiyi pingu? Dani: Eh, mba phano katikati phana pingu. Sambi mba lugbwe lu vino. Sambi unalidunga na hiphano lulae hikuno. R: Oooh! Rinalaa hivira sambi? D: Eh, na kuno nako unadunga na hiphano lunalaa na hikuno. R: Nirizunguluke yiyatu pingu riratu lugbwe. Riphenya ta tsini hikuno? Mmh. D: Sambi unadunga hiphano rinalaa hikuno. Sambi kayidzizuwiywa kare? R: Eh, yizuwiywa pingu phapho. D: Sambi rinakala lagani pha muchetu hivino. R: Ooh, pingu yilairira hivi sambi? D: Eh, pingu yi dzulu. Eeh. R: Na chigongo chi hivi? D: Ni vigongo viiri. Bemba ni murinzi kare uratu. R: Ooh, ni kukala ni vigongo vya muhi wani? D: Vigongo vivyo unaidima kupata chigongo cha mulagapala. Mulagapala, uratu uihiwao mungbwena. Mungbwena.",,1994/3/3 0:00:00

8311,"問答","ニューニの種類と治療11","Bembeyu_Dani","Ruwa: Ooh. Dani: Ta pharatu u pharatu pharatu. Uratu odzihenda dziza pharatu, be ndio kare uratu. Mungbwena ndio ufanyirwao nanio, murinzi uratu. R: Ooh. D: Pharatu mubambakofini pharatu. R: Mmh.",,1994/3/3 0:00:00